◎ Ню́шка ’мыса’: у каровы баліць нюшка (талач., Шатал.). Ад нюхаць, нюшкаць (гл.), параўн. рус. нюх ’нос’, польск. дыял. nich, niucha ’пыса розных жывёл, за выключэннем каровы’, а таксама czuj, czyjo ’пыса сабакі ці ката’ (да czuć ’чуць, адчуваць’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тапу́рыць ’паднімаць, растапырваць пер’е і інш.’ (ашм., Стан.), тапу́рыцца ’выстаўляцца, фарсіць’ (Сцяшк. Сл.). Параўн. рус. дыял. топо́риться ’тс’, макед. топори се ’задзірацца; выстаўляцца, задзіраць нос’, ’тырчаць’. Відаць, таго ж паходжання, што і тапырыць (гл.), параўн. Фасмер, 4, 80.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
sążnisty
сажнёвы;
sążnisty nos — вялізны нос;
sążnisty krok — сажнёвы крок;
sążnisty rachunek — вялікі рахунак
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
паве́сіць
1. áufhängen vt; ánhängen vt;
2. (пакараць) erhängen vt, áufhängen vt, hénken vt, durch den Strang hínrichten;
◊ паве́сіць нос den Kopf hängen lássen*
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
счаса́цьI
1. (вычасаць) áuskämmen vt;
2. тэкст (лён і г. д) hécheln vt, kämmen vt;
3. (руку, нос і г. д) verkrátzen vt
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
задра́ць сов., в разн. знач. задра́ть; (поднять кверху — ещё) вздёрнуть;
з. галаву́ — задра́ть (вздёрнуть) го́лову;
з. кашу́лю — задра́ть (вздёрнуть) руба́ху;
з. ску́рку на па́льцы — задра́ть ко́жицу на па́льце;
каршу́н задра́ў ку́рыцу — ко́ршун задра́л ку́рицу;
◊ з. но́гі — а) отда́ть бо́гу ду́шу; б) бря́кнуться;
з. нос — задра́ть нос
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
тады́шні, ‑яя, ‑яе.
Разм. Які існаваў задоўга да цяперашняга часу, тагачасны; той. [Дзед:] — Тадышнія ж машыны былі не тое, што цяперашнія. І царская нарабіла такога смуроду, што хоць ты нос затыкай. Сабаленка. Слава пра яе [гаспадаркі] поспехі разнеслася была на ўсю тадышнюю акругу. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
яндо́ўка, ‑і, ДМ ‑доўцы; Р мн. ‑довак; ж.
1. У старажытнай Русі — вялікая медная пасуда для віна, піва, мёду.
2. Лаянк. Пра вялікі нос. — Гультай ты!.. Табе ж цяжка рукі завярнуць, каб табе нечага гэту яндоўку тваю на патыліцу звярнула. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Гугня́ць, гугня́віць (БРС, Шат., Бяльк.), гугна́ць, гугна́віць (Нас.). Параўн. яшчэ гуня́ва ’гугнява’ (Касп.). Прасл. *gǫgnati ’гаварыць у нос’, *gǫgniti (слав. матэрыял гл. у Трубачова, Эт. сл., 7, 81–82). Словы гукапераймальнага паходжання (рэдуплікацыя першапачатковага gn). Гл. яшчэ Фасмер, 1, 470.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мопс, мопса, мопсік ’парода пакаёвых сабачак’, ’кірпаносы’, ’які задзірае нос’ (Нас., ТСБМ). Праз польск. мову з н.-ням. Mops (с.-в.-ням. muff ’грымаса, морда’) < гал. moppen, mopperen ’бурчаць’, ’рабіць незадаволеную грымасу’, англ. mop ’скрывіць рот’ (Фасмер, 2, 651; Васэрцыер, 155).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)