Рэзе́рва ’паласа адчужэння каля чыгункі, шашы’ (Яшк.). З польск. rezerwa < ням. Reserve ’запас, рэзерв’ (Фасмер, 3, 462; Рэйзак, 540).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

аціра́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

Разм.

1. Церціся аб што‑н. Мітрафан пахіліўся і ўзяў за ашыйнік сабаку, які аціраўся ля ног. Самуйлёнак.

2. перан. Быць, знаходзіцца дзе‑н., каля каго‑н. без пэўнага занятку. Стасюк аціраўся каля вялікіх і ўсё дурыўся. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

надрэ́чны, ‑ая, ‑ае.

Які знаходзіцца, размяшчаецца каля ракі. Надрэчны бор. Надрэчны бульвар. □ Сцежка ў вёску бяжыць, пятляе паміж надрэчных кустоў. Брыль. // Які жыве каля ракі. Надрэчныя жыхары выбіраліся з сваіх кватэр на больш высокія месцы. Шахавец. // Які бывае над ракой. Надрэчны халадок.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пакру́чвацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

Круціцца час ад часу. На калдобінах машына павольна пагойдвалася, і наверсе на ёй пакручвалася вежа з кулямётамі, як бы выглядаючы дарогу. Галавач. Каля брамы ў зоросшым дрэвамі дварэ стаялі тры дзяўчынкі і каля іх пакручваўся .. хлапчук. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

густы́, -а́я, -о́е.

1. Які складаецца з мноства аднародных прадметаў, размешчаных блізка адзін каля аднаго.

Г. бярэзнік.

Густое жыта.

Буракі растуць густа (прысл.).

2. Не вадкі, з аслабленай цякучасцю, насычаны.

Густая смятана.

3. Шчыльны, малапранікальны для зроку, святла.

Г. туман.

Густыя воблакі.

4. Пра голас: паўнагучны.

Г. бас.

|| наз. густата́, -ы́, ДМ -таце́, ж. і гушчыня́, -і́, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

паля́рны, -ая, -ае.

1. Які мае адносіны да полюса (у 1 і 2 знач.), звязаны з дзейнасцю на полюсе, каля полюса.

П. клімат.

Палярная станцыя.

Палярныя групы атамаў.

2. перан. Цалкам супрацьлеглы каму-, чаму-н. (кніжн.).

Палярныя погляды.

3. Звязаны з наяўнасцю дадатных ці адмоўных зарадаў (спец.).

Палярныя групы атамаў.

|| наз. паля́рнасць, -і, ж. (да 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

зімаро́дак, ‑дка, м.

Невялікая птушка з доўгай прамой дзюбай і вялікай галавой, якая жыве каля вады.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вербало́зіна, ‑ы, ж.

Разм. Галінка, куст вербалозу. Прывал быў зроблены на грудку, каля раскідзістай вербалозіны. Чарнышэвіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

падпа́свіч, ‑а, м.

Абл. Падпасак. Каля скацінкі падпасвіч з жалейкаю Ходзіць навокал ды йграе сабе. Купала.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

перы...,

Першая састаўная частка складаных слоў, якая адпавядае па значэнню словам «каля», «вакол», напрыклад: перыгелій, перыкард.

[Ад грэч. perí — каля, вакол.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)