Vanitas pulchritudo
Прыгажосць ‒ прывіднасць.
Красота ‒ призрачность.
бел. Краса да вянца, а розум да канца. Не красата чалавека красіць, а характар. На харошага глядзець хораша, а з разумным жыць лёгка. Краса прыглядзіцца, а розум прыгадзіцца.
рус. Красота приглядится, а ум вперёд пригодится. Не ищи красоты, ищи доброты. Красота до вечера, а доброта навек.
фр. Bonté dépasse la beauté (Доброта превосходит красоту).
англ. Beauty is but skin deep (Красота не глубже кожи). Beauty is a blossom (Красота ‒ это цветок).
нем. Schön Gestalt verliert sich bald (Прекрасная форма вскоре теряется). Schönheit kann man nicht essen (Красоту нельзя есть).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Мжыць ’заплюшчыць вочы’, мжы́цца ’змыкацца, заплюшчвацца’, ’мроіцца, здавацца’ (Нас., Яруш.). Укр. мига́тися, мигну́тися ’мроіцца, здавацца’, ’здацца’, ’мільгаць’, польск. mżyć, mżeć ’міргаць (вачыма)’, ’драмаць’, ’склейвацца (пра вочы)’, ’глядзець, нібы праз туман’, mżonki ’паўсон’. Да прасл. migati > міга́ць (гл.) (Брукнер, 351) ’хутка рухацца туды-сюды’ > ’міргаць вачыма, калі надыходзіць сон’ (параўн. літ. miegóti ’спаць’) > ’бачыць праз сон нешта час-ад-часу’ > ’здавацца, мроіцца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Празры́сты ’які прапускае святло, праніклівы’, ’ясны, які можна разгадаць’ (ТСБМ, Бяльк., Гарэц., Некр.), ’зоркі’ (лях., Сл. ПЗБ), укр. прозри́стый ’ясны; які прапускае святло’, польск. przejrzysty ’тс’, ст.-польск. przeźrzysty ’тс’; параўн. рус. прозрачный, польск. przezroczysty і г. д. Арэальнае ўтварэнне ад прыставачных дзеясловаў тыпу празе́рыць, укр. прозира́ти, польск. przezirać < *zьrěti ’глядзець’; той жа корань, што і ў зрок, зрэнкі, зара.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сінізна́, ‑ы, ж.
Разм. Сіні колер чаго‑н. Калі ўвесь час глядзець угору, то можна ўбачыць, як на лёгкай сінізне неба гэтак жа павольна, як і хмаркі, ляціць бялюткае павуцінне. Алешка. // Сіняватае адценне чаго‑н. Чалавек у пенснэ разгарнуў зялёную папку, выцягнуў батыставую хустачку, правёў ёю па чорных да сінізны вусах. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
closely [ˈkləʊsli] adv.
1. блі́зка;
resemble smb. closely быць ве́льмі падо́бным да каго́-н.
2. це́сна, шчы́льна;
closely connected це́сна звя́заны
3. ува́жліва, пі́льна;
look closely at smb. пі́льна глядзе́ць на каго́-н., угляда́цца ў каго́-н.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
магі́ла, -ы, мн. -ы, -гі́л, ж.
1. Яма для пахавання памерлых, а таксама насып на месцы пахавання.
Засыпаць магілу.
2. у знач. вык. Аб чым-н. вельмі небяспечным: смерць (разм.).
За здраду — м.
3. перан., у знач. вык. Будзе захавана ў тайне.
Ведаць аднаму і — м.
◊
Адной нагой у магіле (стаяць) — быць блізкім да смерці.
Глядзець у магілу — дажываць свой век, быць блізкім да смерці.
Загнаць (увагнаць, звесці) у магілу — давесці да смерці.
|| памянш. магі́лка, -і, ДМ -лцы, мн. -і, -лак, ж. (да 1 знач.).
|| прым. магі́льны, -ая, -ае (да 1 знач.).
М. камень.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
праз, прыназ. з В.
1. Цераз што-н., цераз унутранасць чаго-н.
Глядзець п. акно.
Праязджаць п. вароты.
Ісці п. лес.
2. Цераз які-н. час або мінуўшы якую-н. прастору.
Прыеду п. месяц.
3. Пры дапамозе каго-, чаго-н.
Паведаміць п. сяброў.
Пісаць слова п. злучок.
4. Паўтараючы ў якія-н. прамежкі.
Ставіць тычкі п. пэўную адлегласць.
5. Па прычыне, па віне каго-, чаго-н.
Разышліся п. дробязь.
П. цябе ўсе непрыемнасці. 6, Ужыв. пры абазначэнні дзеяння, якое суправаджаецца ці перарываецца іншым дзеяннем. Усміхнуцца п. слёзы.
Пачуць п. сон.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
шкада́.
1. безас., у знач. вык., каго-чаго або з інф. Пра пачуццё жалю, спагады і пад. да каго-, чаго-н.
Ш. хворай сястры.
Ш. глядзець на яго.
2. безас., у знач. вык., чаго або з інф. Пра нежаданне аддаць, страціць і пад. што-н.
Мне нічога не ш. для вас.
Гадка з’есці і ш. кінуць (прымаўка).
3. безас., у знач. вык., са злучнікамі «што», «калі» ці без іх. Даводзіцца пашкадаваць.
Ш., што яны не прыедуць.
4. у знач. пабочн. сл. На жаль.
З’ездзіць бы, ды, ш., часу няма!
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
шо́ры, -аў.
1. Цвёрдыя пласцінкі, прымацаваныя да вуздэчкі на ўзроўні вачэй, якія не даюць магчымасці каню глядзець па баках.
Хто згадзіўся надзець ш., той надзене і хамут (прыказка).
2. У парнай запрэжцы: збруя без дугі і хамута, са шлеямі (гл. шляя ў 2 знач.; спец.).
3. перан. Тое, што перашкаджае каму-н. правільна разумець наваколле; абмежаванасць (кніжн.).
Ш. на вачах у каго-небудзь.
Ш. некультурнасці.
◊
Браць у шоры, трымаць у шорах каго (разм.) — строга абмяжоўваць чые-н. дзеянні, свабоду дзейнасці.
|| прым. шо́рны, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
зы́ркаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Разм.
1. Глядзець, паглядваць; шукаць каго‑, што‑н. вачамі. Ядвіся зыркала вачамі — то на маці, то на Хрысціну, гатовая вось-вось умяшацца ў спрэчку. Пестрак. Джвучка таптаўся ў парозе, зашпільваў каўнер кашулі і зыркаў вачамі па сценах, — шукаў сваю вопратку. Пташнікаў.
2. Ярка, асляпляльна бліскаць. Школа зыркала электрычнымі агнямі. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)