міг, ‑у, м.
Вельмі кароткі прамежак часу; імгненне, момант. Воўк завыў ад болю і схаваўся пад вадой, але праз міг вынырнуў і штосілы паплыў назад. Краўчанка. Колькі ўсяго прагучала ў хвіліну, Колькі за міг занялася ў душы!.. Кірэенка. // Пэўны прамежак часу. І мы запомнілі той міг, Бо сэрцам верылі ў адно — У новы век для нас усіх Сам Ленін адчыніў акно. Калачынскі. Лета, кароткае лета, Міг урачыстасці кветак, Свята паўночнай красы. А. Александровіч.
•••
У адзін міг (момант, імгненне) — вельмі хутка, імгненна.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раскалыха́ць, ‑лышу, ‑лышаш, ‑лыша; зак., каго-што.
1. Пачаць моцна калыхаць, прымусіць калыхацца. Раскалыхаць качэлі. □ Рака шалела. Нізавыя парывы вятрыску раскалыхалі вялікія, у рост чалавека, хвалі. Караткевіч.
2. Калышучы каго‑, што‑н., надаць яму сілу інерцыі для кідання, штуршка і пад. [Гітлераўцы] адной [жанчыне] заламалі, звязалі рукі. Яе раскалыхалі і кінулі ў акно. Мележ.
3. Калышучы, зрабіць хісткім, няўстойлівым. Раскалыхаць слупок.
4. перан. Вывесці са стану апатыі, абыякавасці. Саміх .. [пагранічнікаў] не вельмі лёгка раскалыхаць, выклікаць у іх жаданне расказаць аб сваіх дасягненнях. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
распаго́дзіцца, ‑дзіцца; зак.
1. Стаць ясным, лагодным. Раніца распагодзілася. □ Часам, як вецер не свішча і распагодзіцца дзень, бель паву[ці]ння на ржышча бабскае лета кладзе. Машара. // перан. Перастаць быць хмурным, невясёлым; прасвятлець. [Рэктар] нешта запісаў, і твар яго, перад гэтым насцярожаны, распагодзіўся. Пестрак. У бежанкі, як у мадонны, аж распагодзіўся твар, Калі Лысуха [карова] з далоні захрумстала шэры сухар. В. Макарэвіч.
2. безас. Пра наступленне яснага, пагоднага надвор’я. Было зусім ціха. Распагодзілася. Колас. Пакуль я ляжаў, распагодзілася, і ў акно зазіраў нізкі і круглы месяц. Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
праце́рці сов.
1. в разн. знач. протере́ть; (с целью очистить — ещё) вы́тереть;
п. папе́ру гу́мкай — протере́ть бума́гу рези́нкой;
п. акно́ — протере́ть (вы́тереть) окно́;
п. штаны́ — протере́ть штаны́;
п. на друшля́к — протере́ть на дуршла́г;
2. (нек-рое время — лён, пеньку) промя́ть;
◊ п. во́чы — протере́ть глаза́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
Пры́пяць ж., р. При́пять
прыпя́ць сов., разг.
1. повяза́ть (наскоро);
прыпя́ць фарту́х — повяза́ть фа́ртук;
2. привяза́ть;
прыпя́ць цяля́ на по́плаве — привяза́ть телёнка на лужа́йке;
3. (на короткое время или не полностью) задёрнуть (занавеску, штору и т.п.);
прыпя́ць акно́ — задёрнуть окно́ (занавеской, шторой и т.п.)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
resist
[rɪˈzɪst]
v.i.
1) не паддава́цца
The window resisted his efforts to open it — Акно́ не паддало́ся яго́ным намага́ньням адчыні́ць яго́
2) супраці́віцца
Do not resist — Не супраці́ўся
3) стры́мвацца
I could not resist laughing — Я ня мог стрыма́цца ад сьме́ху
4) супрацьстая́ць, вытры́мваць на́ціск чаго́, не паддава́цца
to resist disease — не паддава́цца хваро́бе
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
блішча́ць, ‑шчу, ‑шчыш, ‑шчыць; ‑шчым, ‑шчыце; незак.
1. Свяціцца роўным слабым святлом. Воўчым вокам акно ў цемры ночы блішчыць. Колас. // Адсвечваць роўным, слабым светам (пра гладкую, роўную або нацёртую, начышчаную паверхню). Здалёк матава-срэбным люстрам у цёмна-кучаравых, мазаічных рамках блішчыць рака. Нікановіч. Блішчаць на сонцы наваксаваныя боты. Колас.
2. Свяціцца, часта ад якога‑н. пачуцця (пра вочы). Па-асабліваму.. блішчаць яго [хворага] вочы. Бядуля. Чорныя вочы Цыганка шчасліва блішчалі, смуглявы твар яго ўвесь свяціўся радасцю. Шчарбатаў.
•••
Блішчаць вачамі — маўкліва прасіць, выказваць просьбу, жаданне позіркам.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бачко́м, прысл.
Разм.
1. Ісці плячом уперад. Нарэшце прыйшоў Кацура. Бачком улез у дзверы, абтрос мокрую шапку. Асіпенка. // Сядзець напаўпаварота. Андрэй сядзеў на ложку бачком, і акно было ў яго якраз перад вачыма. Пташнікаў.
2. Стараной, туляючыся. Сабраўся Сіпак у камячок .. і бачком-бачком падаўся быў да школьнай дрывотні. Лынькоў.
3. Між іншым, не кранаючы асноўнага. А крытыка пра гэта скажа бачком: вельмі добрая, сакавітая мова, або — нудная, сухая мова. Скрыган.
•••
Ехаць бачком — хітраваць; прыстасоўваючыся да абставін, хітруючы, старацца не трапляць у кепскае становішча.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
утаро́піцца, ‑плюся, ‑пішся, ‑піцца; зак.
Пільна, не зводзячы вачэй, угледзецца на каго‑, што‑н. Яфрэйтар доўгім пранізлівым позіркам утарапіўся ў дзяўчыну. Мележ. [Ніна Лятроўна] ўтаропілася позіркам некуды ўдалячынь, за акно, і задумалася. Краўчанка. Дырэктар утаропіўся на Юновіча і маўчаў. «Нямая сцэна, — думаў Юновіч, — трэба ісці». М. Стральцоў. // Стаць пільным, уважлівым, накіраваным (пра вочы, позірк і пад.). Жахлівы позірк Гані ўтаропіўся ў сястру, якая прывяла яе сюды: што здарылася? Грамовіч. Вочы ўтаропіліся на стройнага лася, на яго вілаватую галаву, на моцныя грудзі, пакрытыя доўгай сіваватай поўсцю. Сіняўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
патрыма́ць сов., в разн. знач. подержа́ть;
п. на рука́х хло́пчыка — подержа́ть на рука́х ма́льчика;
п. кні́гу — подержа́ть кни́гу;
п. акно́ адчы́неным — подержа́ть окно́ откры́тым;
п. ко́ней — подержа́ть лошаде́й;
п. пту́шку ў кле́тцы — подержа́ть пти́чку в кле́тке;
п. у па́мяці што-не́будзь — подержа́ть в па́мяти что́-л.
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)