ванда́л, ‑а, м.

1. толькі мн. (ванда́лы, ‑аў). Старажытнагерманскае племя, якое заваявала частку Рымскай імперыі і разграбіла Рым.

2. Той, хто разбурае помнікі культуры, мастацтва; варвар. // Пра некультурнага, грубага, цёмнага чалавека.

[Лац. vandali.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

экза́рх, ‑а, м.

Гіст.

1. Галава жрацоў пры храме ў старажытнай Грэцыі.

2. Гіст. Намеснік імператара ў якой‑н. вобласці Візантыйскай імперыі.

3. У праваслаўнай царкве — галава асобнай царкоўнай вобласці ці самастойнай царквы.

[Грэч. éxarchos — галава, начальнік, намеснік.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

федэра́т, ‑а, М ‑раце. м.

1. Пасяленец на граніцы Рымскай імперыі і Візантыі, які прымаў удзел у войнах за атрыманую ім зямлю і плату.

2. Добраахвотна рэвалюцыйнай арміі ў перыяд французскай буржуазнай рэвалюцыі канца 18 ст.

[Ад лац. foederatus — звязаны саюзным дагаворам.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ка́йзер

(ням. Kaiser, ад лац. caesar = цэзар)

імператар у «Свяшчэннай Рымскай імперыі» (962—1806 гг.) і Германскай імперыі (1871—1918 гг.).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

катако́мбы, ‑аў; адз. катакомба, ‑ы, ж.

У Старажытным Рыме і іншых гарадах Рымскай імперыі — падзямеллі ў выглядзе доўгіх і вузкіх калідораў, якія служылі для першых хрысціян сховішчам, месцам набажэнства і пахавання. // Падзямеллі, пячоры з вузкімі і доўгімі хадамі.

[Іт. catacomba.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

хрысція́нства, ‑а, н.

Рэлігія, у аснове якой ляжыць культ міфічнага Ісуса Хрыста. Хрысціянства нарадзілася на тэрыторыі велізарнай Рымскай імперыі. «Звязда». [Дуб] быў сведкам.. з’яўлення князёў і ўвядзення хрысціянства. Караткевіч. Прыйшлі.. [імёны] да нас праз грэчаскую і царкоўнаславянскую мовы разам з прыняццем хрысціянства. «Полымя».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

twilight [ˈtwaɪlaɪt] n.

1. пры́цемак, суто́нне; змярка́нне;

at twilight пры́цемкам, на змярка́нні

2. перы́яд заняпа́ду; кане́ц, скон, схіл;

in the twilight of life у канцы́ жыцця́;

the twilight of the Empire заняпа́д імпе́рыі

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

манда́тны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да мандата. Мандатная камісія (камісія, якая правярае паўнамоцтвы ўдзельнікаў з’ездаў, канферэнцый). Мандатныя тэрыторыі (былыя германскія калоніі і частка тэрыторыя былой Асманскай імперыі, захопленыя пасля першай сусветнай вайны Англіяй, Францыяй, ЗША і перададзеныя пад іх кіраўніцтва па мандату Лігі нацый).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дэкурыёны

(лац. decuriones)

вышэйшае саслоўнае італійскіх і правінцыяльных гарадоў Рымскай імперыі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

АТО́Н III

(Otto; 980 — 23.1.1002),

кароль з 983, імператар з 996 «Свяшчэннай Рымскай імперыі». Сын Атона II. Імкнуўся ажыццявіць утапічны план узнаўлення «сусветнай імперыі» з цэнтрам у Рыме.

т. 2, с. 77

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)