ша́хматны в разн. знач. ша́хматный;

ш. ход — ша́хматный ход;

у ~ным пара́дку — в ша́хматном поря́дке

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

за́дні, -яя, -яе.

Які знаходзіцца ззаду, накіраваны назад.

Заднія ногі каня.

Задняе кола.

З. ход (ход назад). Заднім днём (больш раннім, чым было на самой справе).

◊

Без задніх ног (разм.) — пра вялікую стомленасць.

Заднім розумам моцны (разм.) — пра непрадбачлівага, някемлівага чалавека.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

по́ступ, -у, м.

1. Паходка, манера ступаць.

Мерны п.

2. перан. Рух, ход развіцця (высок.).

Пераможны п.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

каталіза́тар, -а, мн. -ы, -аў, м. (спец.).

Рэчыва, якое паскарае ход хімічнай рэакцыі.

|| прым. каталіза́тарны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

патайны́, -а́я, -о́е.

1. Сакрэтны паводле сваёй будовы, скрыты.

П. замок.

П. ход.

2. Загадкавы, сакрэтны.

Патайныя людзі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

гайда́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж. (разм.).

Няроўны рух самалёта, вагальны ход судна і пад.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ше́ствие ср. шэ́сце, -ця ср.; ход, род. хо́ду м.;

торже́ственное ше́ствие урачы́сты ход;

◊

замыка́ть ше́ствие ісці́ зза́ду;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

спаво́ліць

‘сцішыць што-небудзь (рух, ход і пад.), затрымаць каго-небудзь (спаволіць уцекачоў)’

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. спаво́лю спаво́лім
2-я ас. спаво́ліш спаво́ліце
3-я ас. спаво́ліць спаво́ляць
Прошлы час
м. спаво́ліў спаво́лілі
ж. спаво́ліла
н. спаво́ліла
Загадны лад
2-я ас. спаво́ль спаво́льце
Дзеепрыслоўе
прош. час спаво́ліўшы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

спаво́льваць

‘сцішаць што-небудзь (рух, ход і пад.), затрымліваць каго-небудзь (спавольваць уцекачоў)’

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. спаво́льваю спаво́льваем
2-я ас. спаво́льваеш спаво́льваеце
3-я ас. спаво́львае спаво́льваюць
Прошлы час
м. спаво́льваў спаво́львалі
ж. спаво́львала
н. спаво́львала
Загадны лад
2-я ас. спаво́львай спаво́львайце
Дзеепрыслоўе
цяп. час спаво́льваючы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

запаво́ліць, -лю, -ліш, -ліць; -лены; зак., што.

Зрабіць больш павольным.

З. бег.

Машына запаволіла ход.

|| незак. запаво́льваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)