Verbum

Бурмі́стр (гіст.). Рус. бурми́стр, укр. бурмис́тер. У значэнні ’стараста’ запазычанне з польск. burmistrz, burgmistrz (< ням. Burgmister, Bürgermetster, гл. Брукнер, 50). Фасмер, 1, 246. У значэнні ’бургамістр’, магчыма, непасрэдна з с.-в.-ням. burmēster; Праабражэнскі, 1, 54; Фасмер, 1, 246. Параўн. бургамі́стр. Гл. яшчэ Булыка, Запазыч., 53.

Гісто́рыя ’гісторыя’. Ст.-бел., гистория, гисторея, гисторыя (< польск. historia < лац. historia < грэч. ἱστορία); гл. Булыка, Запазыч., 83. Аднак сучаснае бел. слова можа быць запазычаным і з рус. мовы (аб рус. исто́рия, гисто́рия гл. Фасмер, 1, 408; Фасмер, 2, 143). Але бел. гістары́чны, укр. істори́чний < польск. historyczny.

Зе́ціць, зітаць ’прасіць’ (арг., Фасмер, Этюды). Рус. арг. зетить ’гаварыць, прасіць’, укр. арг. зітати, зэтать ’прасіць’, польск. арг. zitać ’гаварыць’. З грэч. ζητῶ ’прашу’. Бандалетаў, Этимология, 1980, 71; Фасмер, Этюды. З, 63. Параўн. яшчэ рус. зе́тить ’падглядваць, глядзець’, якое Шанскі (2, З, 89) звязвае з зеница, зиять.

Панікадзі́ла ’вялікая люстра са свечкамі або стаячы кандэлябр перад іконамі’ (ТСБМ). Рус. паникади́ло ’вісячы падсвечнік для вялікай колькасці свечак’, ст.-рус. паникандѣло, паникадило. З сяр.-грэч. πολυκάνδηλον, якое было набліжана да кадзіла (гл.) (Міклашыч, 231; Фасмер, 3, 197). Пачатак слова Фасмер (там жа) тлумачыць уплывам слова паніхі́да.

Паралі́ч ’хвароба, пры якой асобныя органы або частка цела трацяць здольнасць да адвольных рухаў’ (ТСБМ). З рус. парали́ч (Крукоўскі, Уплыў, 89), якое праз польск. paraliż ад сяр.-в.-ням. paralis з лац. paralysis ад грэч. παράλυσις ’дазвол; адхіленне’ (гл. Фасмер, Этюды, 142; Мацэнаўэр, 270; Фасмер, 3, 204).

Пратапо́п ’святар (іерэй) вышэйшага чыну’ (ТСБМ), пратапо́па ’протаіерэй’ (Нас.). З рус. протопо́п (параўн. Крукоўскі, Уплыў, 74). Стараж.-рус. протопопъ, серб.-ц.-слав. протопопъ. З грэч. πρωτοπαπᾶς (Фасмер, 3, 384), дзе πρωτο‑ — узмацняльная прыстаўка (ад πρωτοδ ’першы’) і πάππας ’бацька; бацюшка’ (Фасмер, там жа, 383; Праабражэнскі 2, 136).

Жалу́дак ’страўнік’ (Сл. паўн.-зах.). З рус. желу́док ’тс’ няпэўнага паходжання (Фасмер, 2, 44).

Кісяя́ ’паркаль’, рус. кисея, якое, магчыма, з тур. käsi ’раскроеная матэрыя’ (Фасмер, 2, 239).

Грэ́цкі ’грэчаскі’ (БРС, Байк. і Некр.). Рус. дыял. гре́цкий (параўн. і грецкий орех), укр. гре́цький, польск. grecki, балг. гръцки. З прасл. *grьčьskъ(jь) ’тс’. Параўн. Фасмер, 1, 457; Шанскі, 1, Г, 168–169; гл. яшчэ Трубачоў, Эт. сл., 162–163. Фасмер (1, 455) указвае, што форма гре́цкий народнага паходжання.

Сакрэ́т ’тое, што падлягае захаванню употай, аб чым не гавораць усім; тайна’ (ТСБМ, Шат., Касп., Байк. і Некр.). З польск. sekret, таксама як і рус. секре́т (гл. Фасмер, 3, 593; Кюнэ, Poln., 96). Польскае слова з лац. sekretus ’тое, што аддзелена, скрыта; тайна’ (Фасмер, там жа; Брукнер, 484).