жывёла, -ы, мн. -ы, -вёл, ж.

1. Усякая жывая істота, арганізм, якія маюць здольнасць рухацца і адчуваць і харчуюцца ў адрозненне ад раслін гатовымі арганічнымі злучэннямі.

Тыпы і віды жывёл.

Беспазваночныя жывёлы.

Дзікія жывёлы.

2. зб. Свойская сельскагаспадарчая скаціна.

Накарміць жывёлу.

3. перан. Пра чалавека, які вызначаецца грубымі, нізкімі паводзінамі, учынкамі і пад. (разм., лаянк.).

|| прым. жывёльны, -ая, -ае.

Ж. свет.

Ж. арганізм.

Жывёльныя пабуджэнні.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Муму́каць ’рыкаць’ (Корбай, КТС). Ад му‑му‑у! (Васілеўскі, Прадукт. тыпы, 79).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

эўры́стыка, ‑і, ДМ ‑тыпы, ж.

Спец.

1. Спецыяльныя метады, якія выкарыстоўваюцца ў працэсе адкрыцця новага.

2. Навука, якая вывучае прадуктыўнае творчае мысленне.

3. Метад навучання пры дапамозе навадных пытанняў, а таксама тэорыя такой методыкі.

[Ад грэч. heurískō — знаходжу.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

скалецы́ды

(н.-лац. scolecida)

першаснаротыя, пазбаўленыя цэлому, якія ўключаюць тыпы плоскіх чарвей, нематгельмінтаў, немерцін, камптазояў, ніжэйшыя чэрві.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

Ву́хкаць ’вухаць’ (КТС). Так зв. «імітацыйны» дзеяслоў ад выклічніка вух (гл.); параўн. Васілеўскі, Прадукт. тыпы, 68, 84.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ма́мкаць ’клікаць маму’ (ТС), укр. ма́мкати, рус. ма́мкать ’тс’. Гукапераймальнае з суфіксам ‑ка‑ (Васілеўскі, Прадукт. тыпы, 69 і наст.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Тхімкаць ‘жаласліва плакаць, румзаць, хныкаць’, ‘стагнаць’ (М. Нікановіч). Паводле Васілеўскага (Прадукт. тыпы, 73), ад выклічніка тхім, які перадае гукі людзей.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

эпісталагра́фія

(ад эпістала + -графія)

дапаможная гістарычная дысцыпліна, якая вывучае тыпы і віды асабістых пісем старажытнага свету і сярэдніх вякоў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

балі́стыка, ‑і, ДМ ‑тыпы, ж.

1. Раздзел тэарэтычнай механікі, які вывучае законы руху цяжкага цела, кінутага пад некаторым вуглом у адносінах да гарызонта.

2. Навука, якая вывучае законы руху снарадаў унутры гарматы і пасля вылету з яе. Унутраная балістыка. Знешняя балістыка.

[Ад грэч. bállō — кідаю.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Вурну́ць ’украсці’ (Жд., 2). Няясна, магчыма, «імітацыйны» дзеяслоў для перадачы хуткага руху, суадносны з выклічнікам вур; гл. вуркаць (параўн. Васілеўскі, Прадукт. тыпы, 84).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)