1. Рух вадкасці або сыпкіх рэчываў сілай свайго цяжару.
С. вады.
2.перан. Ход якой-н. справы, працы без плана, без кіраўніцтва, стыхійнае ажыццяўленне чаго-н.
Пусціць справу на с.
|| прым.самацёчны, -ая, -ае (да 1 знач.; спец.).
Самацёчнае арашэнне.
С. канал.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Каро́ба ’посуд з ліпавай кары, зроблены для сыпкіх рэчываў’ (Нас.). Гл. кораб.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сы́пкі Streu-, Flug-, stréubar;
сы́пкі пясо́к Flúgsand m -(e)s, Tríebsand m;
ме́ры сы́пкіх цел Hóhlmaße
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
даза́тар, ‑а, м.
Прыстасаванне для аўтаматычнага адмервання або адважвання сыпкіх, вадкіх, газападобных рэчываў. З шумам сыпаўся ў дазатары шчэбень і пясок, паплёсквала вада, шамацеў цэмент.«Полымя».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рассы́пка, ‑і, ДМ ‑пцы, ж.
1.Дзеяннепаводледзеясл. рассыпаць — рассыпаць (у 1, 2 знач.).
2.Рмн.‑пак. Страта ў вазе сыпкіх тавараў; раструска.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
самаплы́вам, прысл.
Разм.
1. Сілай цячэння. Лодка спускалася самаплывам.
2. Уласным ходам, без буксіроўкі (пра судны).
3. Сілай уласнай вагі (пра рух вадкасцей і сыпкіх рэчываў).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ГРЭ́ЙФЕР
(ням. Greifer ад greifen хапаць, схопліваць),
1) грузазахопныя прыстасаванні пад’ёмных механізмаў (экскаватараў, кранаў, пагрузчыкаў, монарэйкавых цялежак), якія маюць паваротныя сківіцы (з зубамі) для захоплівання грузаў. Выкарыстоўваюцца для перагрузкі і транспартавання на невял. адлегласці сыпкіх і кускавых матэрыялаў, лесаматэрыялаў, для распрацоўкі невял., але глыбокіх катлаванаў у мяккіх грунтах, ачысткі вадаёмаў і інш.Найб. пашыраны грэйфер для сыпкіх грузаў ёмістасцю 0,8—1,2 м³.
2) Прыстасаванне ў апаратах і машынах для замацавання (захоплівання) прадмета, які апрацоўваецца.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
вядро́, -а, мн. вёдры і(з ліч. 2, 3, 4) вядры́, вёдзер, вёдраў і вядзёр, н.
1. Пасудзіна з ручкай у выглядзе дужкі для вадкасцей, сыпкіх рэчываў і пад.
2. Мера вадкасцей, роўная 12,3 літра.
|| памянш.вядзёрца, -а, мн. -ы, -рцаў, н. (да 1 знач.).
|| прым.вядзёрны, -ая, -ае.
В. бачок (ёмістасцю ў адно вядро).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ Пур, аўра ’мера сыпкіх рэчываў, роўная тром пудам; пасудзіна, якая змяшчае тры луды’ (в.-дзв., брасл., глыб., Сл. ПЗБ; Касп.; Шатал.; полац., Нар. лекс.; добр., карм., Мат. Гом.), пу́ра ’мера сыпкіх рэчываў, большая за чацвярык’ (Мядзв.), пур ’мера, роўная тром чацвярыкам’ (дзісн., Яшк. Мясц.), пу́ра ’36 гарцаў’ (ковен., Яшк. Мясц.), рус.пск.пу́ра ’мера сыпкіх рэчываў у 3,5 чацвярык’, польск.дыял.pur (“w Inflantach” з канца XVI ст., Вольніч–Паўлоўска, Зб. Абрэмбскай-Яблонскай, 189). Лічыцца баптызмам, параўн. літ.pūras ’тс’, лат.pūrs ’тс’ (Блесэ, SB, 5, 17; Лаўчутэ, Балтизмы, 32); апошняе, паводле Мацэнаўэра (LF, 14, 411), выводзіцца са значэння ’лубяны кубел з пасагам’. Гл. таксама Фасмер, 3, 408.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гро́хат, ‑а, М ‑хаце, м.
Вялікае рэшата для прасейвання сыпкіх матэрыялаў (збожжа, пяску, вугалю) і сарціроўкі іх па велічыні. // Машына з рашотамі, сітамі для такой самай мэты. Прапусціць мінеральныя ўгнаенні праз грохат.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)