руль м. руль, род. руля́ м.; (кормило) уст. стырно́, -на́ ср.;

руль высоты́ руль вышыні́;

руль глубины́ руль глыбіні́.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ster, ~u

м. руль; стырно;

ster rządów — руль кіравання;

u ~u — ля стырна

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

прави́ло ср.

1. стр., сапожн. праві́дла, -ла ср.;

2. (руль) уст. стырно́, -на́ ср.;

3. охотн. хвост, род. хваста́ м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Stáatsruder

n -s стырно́ ўла́ды

am ~ stéhen* — стая́ць у кармі́ла ўла́ды; кірава́ць дзяржа́вай

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

Вайе́ ’галоўная частка сахі ад ручак да ярма’ (Выг. дыс.). Рус. воё ’дышаль’, укр. воє, війя, польск. oje, в.-луж. памянш. wojko, н.-луж. wojo, чэш. oj, voj, ст.-чэш. oje, славац. oje, балг. ои́ще, серб.-харв. oje ’тс’. Прасл. *oje. І.‑е. паралелі: грэч. οιήιον ’стырно’, ст.-інд. īṣá’, хец. hi̮šša‑ ’тс’ (Фасмер, 1, 331; Рудніцкі, 1, 422).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Тарнавы́ ’плытагон, які кіруе плытом з дапамогай жэрдкі-руля’ (Скарбы), ’чалавек, які кіруе плытом пры дапамозе доўгага вясла — апачыны’ (гродз., Нар. сл.), тарно́вы ’плытагон, які пры дапамозе завостранага кала затрымлівае плыт’ (маст., Жыв. сл.). Відаць, тое ж, што і стырнавы́ ’галоўны плытнік, што кіруе плытом’ (ТСБМ), ад стыр, стырно́ ’рулявое вясло’ (гл.); параўн. таксама тарнаваць 2, гл.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

руль м Stéuer n -s, -, Stéuerrad n -es, -räder, Stéuerruder n -s, - (стырно), -; Lénker m -s, -, Lénkstange f -, -n (у веласіпеда);

быць [стая́ць] каля́ руля́ am Stéuer stehen*, das Stéuer führen

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Stéuer

I

f -, -n пада́так

~n éinziehen* — браць [сы́скваць] пада́ткі

die ~n hinterzíehen* — ухіля́цца ад пла́ты пада́ткаў

die ~n entríchten — плаці́ць пада́ткі

II

n -s, - стырно́, руль

sich ans ~ sétzen — садзі́цца за руль

◊ das ~ ergréifen* — узя́ць у свае́ ру́кі стырно́ ўла́ды [руль кірава́ння]

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

Руль 1 ’прыстасаванне для кіравання рухам’ (ТСБМ). Праз рус. руль ’тс’ з нідэрл. roêr [rur] ’руль’. У выніку міжскладовай дысіміляцыі плаўных р > л у рускай мове, як у рус. февраль ’люты’ < феврарь < лац. februārius ’тс’ (Чарных, 2, 127). Не выключаны таксама ўплыў польск. rudel ’стырно’ (з нова-в.-ням. Ruder, гл. Нававейскі, Zapożyczenia, 143, 261), дзе, асабліва ва ўскосных склонах, спалучэнне ‑dl‑ магло быць заменена беларускім лʼ.

Руль 2 ’крывулька, кіёчак з сучком, на які вешаюць пасудзіну над агнём’ (ТС). Няясна. Магчыма, звязана з наступным словам.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Heft

I

n -(e)s, -e

1) сшы́так

2) кні́жка, вы́пуск (часопіса)

II

n -(e)s, -e ру́чка, дзяржа́нне

◊ das ~ nicht aus der Hand gében* — не выпуска́ць з рук стырно́ ўла́ды

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)