ВІ́НЕР (Wiener) Норберт

(26.11.1894, г. Калумбія, штат Місуры, ЗША — 19.3.1964),

амерыканскі матэматык, заснавальнік кібернетыкі. Д-р філасофіі (1912). З 1919 у Масачусецкім тэхнал. ін-це (з 1932 праф). Навук. працы па матэм. аналізе (тэорыя патэнцыялу; гарманічныя, амаль перыяд. функцыі; рады і пераўтварэнні Фур’е), тэорыі імавернасцей (стацыянарныя выпадковыя працэсы). Даследаванні па матэм. фізіялогіі, выліч. тэхніцы (у сувязі з балістычнымі разлікамі), тэорыі кіравання, што праводзіліся ў 1939—45, праца ў Кардыялагічным ін-це ў Мехіка (1945—47) прывялі Вінера да ідэі пра агульнасць асн. прынцыпаў кіравання жывымі і нежывымі сістэмамі, што з’явілася пачаткам стварэння кібернетыкі.

Тв.:

Рус. Пер. — Я — математик. 2 изд. М., 1967;

Кибернетика, или Управление и связь в животном и машине. 2 изд. М., 1968.

т. 4, с. 183

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

пресе́чь сов.

1. (прервать связь) перарва́ць, перапыні́ць;

2. (прекратить) спыні́ць; (положить конец) палажы́ць кане́ц (чаму-небудзь); (уничтожить) зні́шчыць; вы́караніць;

пресе́чь в ко́рне вы́караніць; (искоренить) вы́караніць; см. пресека́ть;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

нала́дзіць сов.

1. (создать) нала́дить, организова́ть; (связь) установи́ть;

н. вытво́рчасць аўтамабі́ляў — нала́дить (организова́ть) произво́дство автомоби́лей;

н. су́вязь з кім-не́будзь — установи́ть (нала́дить) связь с кем-л.;

н. рабо́ту клу́ба — нала́дить рабо́ту клу́ба;

2. почини́ть, испра́вить; нала́дить;

н. гадзі́ннік — почини́ть (испра́вить) часы́;

н. плуг — нала́дить плуг;

3. муз., радио нала́дить, настро́ить;

н. прыёмнік — нала́дить, (настро́ить) приёмник;

4. (вечер, концерт и т.п.) устро́ить, организова́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

смота́ть сов., в разн. знач. змата́ць, скруці́ць, мног. паскру́чваць;

смота́ть пря́жу змата́ць пра́жу;

смота́ть у́дочки а) прям. скруці́ць (змата́ць) ву́ды; б) перен. змата́ць ву́ды;

смота́ть связь воен. змата́ць су́вязь;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

обще́ние ср. (сношения) зно́сіны, -сін ед. нет; (связь) су́вязь, -зі ж.; (отношения) адно́сіны, -сін ед. нет;

в те́сном обще́нии у це́снай су́вязі;

язы́к — ору́дие обще́ния люде́й мо́ва — сро́дак зно́сін людзе́й.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

кро́ўны в разн. знач. кро́вный;

~ная сястра́ — кро́вная сестра́;

~ная су́вязь — кро́вная связь;

~ная спра́ва — кро́вное де́ло;

~ная заціка́ўленасць — кро́вный интере́с;

~ная по́мста — кро́вная месть;

~ная кры́ўда — кро́вная оби́да;

к. во́раг — кро́вный враг

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пресека́ть несов.

1. (прерывать связь) перарыва́ць, перапыня́ць;

2. (прекращать) спыня́ць; (класть конец) кла́сці кане́ц (чаму-небудзь); (уничтожать) знішча́ць; выкараня́ць;

пресека́ть разгово́ры спыня́ць размо́вы;

пресека́ть злоупотребле́ния кла́сці кане́ц злоўжыва́нням, спыня́ць злоўжыва́нні; см. пресе́чь;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

уну́траны в разн. знач. вну́тренний;

~ныя дзве́ры — вну́тренняя дверь;

~нае чуццё — вну́треннее чутьё;

~ная су́вязь з’яў — вну́тренняя связь явле́ний;

~ная палі́тыка — вну́тренняя поли́тика;

зало́зы ўну́транай сакрэ́цыі — же́лезы вну́тренней секре́ции;

рухаві́к уну́транага згара́ння — дви́гатель вну́треннего сгора́ния;

уну́траная фо́рма сло́валингв. вну́тренняя фо́рма сло́ва

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

устанаві́ць сов., в разн. знач. установи́ть; (выяснить — ещё) определи́ть; (завести порядок — ещё) учреди́ть;

у. генера́тар — установи́ть генера́тор;

у. дыпламаты́чныя адно́сіны — установи́ть дипломати́ческие отноше́ния;

у. су́вязь — установи́ть связь;

у. хваро́бу — установи́ть (определи́ть) боле́знь;

у. дні адпачы́нку — установи́ть (учреди́ть) дни о́тдыха;

у. цэ́ны — установи́ть це́ны;

у. факт — установи́ть факт

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

парва́ць сов.

1. в разн. знач. порва́ть;

п. струну́ — порва́ть струну́;

п. кве́ткі — порва́ть цветы́;

п. су́вязь з кім-не́будзь — порва́ть связь с ке́м-л.;

п. суке́нку — порва́ть пла́тье;

2. порва́ть, разорва́ть;

п. дыпламаты́чныя адно́сіны — порва́ть (разорва́ть) дипломати́ческие отноше́ния;

3. (о льне, конопле) вы́теребить, вы́дергать;

п. вантро́бы — надорва́ться

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)