разда́тьII сов. (расширить сапоги на колодке) разда́ць, разбі́ць, расцягну́ць; (расширить платье) расшы́рыць, пашы́рыць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
разбудава́ць, ‑дую, ‑дуеш, ‑дуе; зак., што.
Разм. Будуючы, расшырыць па плошчы. — Фабрыка была малюсенькая, цесная, недзе было павярнуцца.. Але праз два гады прыбудавалі адзін цэх, і быў план разбудаваць нанава ўсю фабрыку. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разрабі́ць, ‑раблю, ‑робіш, ‑робіць; зак., што.
1. Апрацаваўшы, падрыхтаваць для выкарыстання, зрабіць прыгодным на што‑н., для чаго‑н. Прыйшлі на карчы, на імшары, колькі поту, пакуты разам паклалі, пакуль разрабілі. Скрыган.
2. Расшырыць шляхам апрацоўкі. Разрабіць дзірку.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
расчаса́ць 1, ‑чашу, ‑чэшаш, ‑чэша; зак., што.
Расправіць, разраўняць, прыгладзіць грэбенем (валасы). Павел пашыўся, расчасаў свае густыя чорныя валасы. Гроднеў. Васіль Бусыга расчасаў акуратна чорную бараду. Колас.
расчаса́ць 2, ‑чашу, ‑чэшаш, ‑чэша; зак., што.
Сякерай высечы, расшырыць адтуліну (у дрэве).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
rozprężyć
зак.
1. расшырыць, расцягнуць;
2. аслабіць напружанне;
rozprężyć mięśnie — расслабіць мышцы
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
пашы́рыцца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -рыцца; зак.
1. Стаць больш шырокім, расшырыцца.
Трэшчына пашырылася.
2. Павялічыцца ў колькасці, аб’ёме.
Вытворчасць пашырылася.
3. Стаць вядомым многім, распаўсюдзіцца.
Чуткі хутка пашырыліся.
4. Расшырыць кола свайго дзеяння, ахапіць сабой.
Пашырылася камп’ютарызацыя беларускіх школ.
5. перан. Стаць больш шырокім па змесце, узмацніцца, паглыбіцца.
Кругагляд пашырыўся.
|| незак. пашыра́цца, -а́ецца.
|| наз. пашырэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
расшы́раны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад расшырыць.
2. у знач. прым. Павялічаны, больш поўны па складу, па зместу. Расшыраны сход. Расшыраная праграма.
3. у знач. прым. Залішне свабодны, які дапускае адступленне ад літаральнага разумення. Расшыранае тлумачэнне закона.
•••
Расшыранае ўзнаўленне гл. узнаўленне.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
расшырэ́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. расшыраць — расшырыць; дзеянне і стан паводле знач. дзеясл. расшырацца — расшырыцца. // Паталагічнае павелічэнне памераў (сэрца, сасудаў і пад.). Расшырэнне вен.
2. Расшыраная частка чаго‑н. Труба з расшырэннем.
•••
Расшырэнне Сусвету — павелічэнне з цягам часу адлегласці паміж касмічнымі аб’ектамі (зоркамі, галактыкамі).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
растачы́ць 1, ‑тачу, ‑точыш, ‑точыць; зак., што.
Выточваючы, расшырыць, паглыбіць. Растачыць дэталь.
растачы́ць 2, ‑тачу, ‑точыш, ‑точыць; зак., што.
Згрызці, праесці, патачыць скрозь, у многіх месцах. Шашаль растачыў сцяну.
растачы́ць 3, ‑тачу, ‑точыш, ‑точыць; зак., што.
Прытачыўшы, зрабіць большым, шырэйшым. Растачыць каўнер кашулі. □ Чакаючы нявестку ў хату, Стары Хамёнак перасыпаў гумно, растачыў яго для тых снапоў, што прыйдуць разам з новым сем’янінам. Шкраба.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раздви́нуть сов.
1. рассу́нуць, мног. парассо́ўваць, расста́віць, мног. парастаўля́ць;
2. (отвести, отклонить в противоположные стороны) расхіну́ць, мног. парасхіна́ць;
3. (расширить, увеличить в размерах) расшы́рыць, пашы́рыць; см. раздвига́ть;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)