пітэка́нтрап, ‑а, м.

Найбольш ранні выкапнёвы прадстаўнік групы старажытных людзей, які захаваў у сабе многа рыс малпы.

[Грэч. píthēcos — малпа і ántrōpos — чалавек.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

рань, ‑і, ж.

Вельмі ранні час. — Ты чаго гэта, хлопча, падняўся ў такую рань? — стрэў .. [Міхася] дзед Антось. Якімовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

earliest​2 [ˈɜ:liɪst] adj., adv. (найвыш. ст. ад early) са́мы ра́нні; ране́йшы за ўсі́х

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

світа́нне, -я, мн. -і, -яў, н.

1. Час перад усходам сонца; самы пачатак раніцы.

Выгнаць карову ў поле на світанні.

2. перан. Ранні перыяд, пачатак чаго-н.

С. майго юнацтва.

|| прым. світа́льны, -ая, -ае (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ранне... (а таксама рання...).

Першая састаўная частка складаных слоў, якая адпавядае па значэнню слову «ранні» (у 2 знач.), напрыклад: раннестаражытны, раннефеадальны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ды́ля, ‑і, ж.

Абл. Тоўстая дошка; дылёўка. Праз вузкія шчыліны паміж дыль, з якіх былі складзены сцены .., свяціў ранні прамень сонца. Кулакоўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

збудзі́ць, збуджу, збудзіш, збудзіць; зак., каго-што.

Разм. Разбудзіць, абудзіць. [Мужчыны] збудзілі Алесю стукам у акно. Пестрак. Ранні золак збудзілі цягнікоў гудкі. Танк.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

перша...

Першая састаўная частка складаных слоў са знач.:

1) які адносіцца да чаго-н. першага па ліку, напр.: першакласнік, першамайскі;

2) самы ранні, які дзейнічае раней за іншых, напр.: першадрукар, першапраходца;

3) самы лепшы ў якіх-н. адносінах, напр.: першакласны, першагатунковы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

premier​2 [ˈpremiə] adj.

1. пе́ршы; гало́ўны;

a premier dancer салі́ст бале́та

2. пе́ршы, са́мы ра́нні

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

Рань ’вельмі ранні час’ (ТСБМ). Утварэнне з суфіксам ‑jь ад ра́на 2.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)