БА́ЗУА
(Basua),
пячора ў Лігурыі (вобласць у Паўн. Італіі), дзе знойдзены сляды дзейнасці паляўнічых эпохі мусцье. У 1950 адкрыта паўн. галерэя пячоры даўж. 400 м, якая завяршалася залай. Дзякуючы яе выключнай захаванасці (уваход перагароджвала сталагмітавая пробка) выяўлены 25 адбіткаў ног неандэртальцаў, фігурны сталагміт, які завяршаўся галавой забітага пячорнага мядзведзя і служыў мішэнню для сімвалічнага рытуальнага палявання — кідання злепленых з гліны «шароў».
т. 2, с. 221
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
tie-up [ˈtaɪʌp] n.
1. су́вязь, саю́з;
a tie-up with Ford су́вязь з кампа́ніяй Форд
2. AmE спыне́нне, затры́мка;
a traffic tie-up про́бка (у руху)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
глу́пый дурны́, неразу́мны; (бессмысленный) бязглу́зды; (нелепый) недарэ́чны;
◊
глуп как про́бка (осёл) дурны́ як пень (як бот, як бара́н);
прики́дываться глу́пым прыкі́двацца дурны́м, прыду́рвацца;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зато́р 1, ‑у, м.
1. Скучанасць людзей, транспарту або іншых прадметаў, якія перамяшчаюцца ў адным напрамку, а таксама затрымка руху ў месцах такой скучанасці; пробка (у 2 знач.). Пранесліся савецкія бамбардзіроўшчыкі, неўзабаве ў галаве калоны пачуліся выбухі. Утварыўся затор. Гурскі. Каб рэгуліроўшчык ведаў, што там затор, «пробка», ён бы ўсе машыны пусціў у аб’езд, па другой вуліцы. Жычка. // Скопішча крыг на рацэ вясной, бярвення ў час лесасплаву і пад. Воддаль чуліся гулкія выбухі — гэта ўзрывалі заторы [лёду] ля моста і ніжэй па рацэ. Хадкевіч. Увесь лес, які ішоў з вярхоўяў ракі, трэба было прапусціць так, каб ні адно бервяно не засталося на беразе і каб не ўтваралася затораў. Чарнышэвіч.
2. перан. Разм. Затрымка ў рабоце. — Не вырас яшчэ свой лес, а таму і з будаўніцтвам заторы. Лупсякоў.
зато́р 2, ‑у і ‑а, м.
Спец.
1. ‑у. Сумесь, прызначаная для браджэння пры вырабе гарэлкі, піва і інш.
2. ‑а. Колькасць брагі, якая пераганяецца за адзін раз для атрымання гарэлкі, а таксама гарэлка, атрыманая ў выніку такой перагонкі. Радзівон выгнаў.. аж два заторы. Прыдалася гарэлка добрая. Сачанка. — Выгналі адзін затор, я хапануў першака — і мора па калена. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шпунт I м.
1. тех. шпунт;
2. (в бочке) шпунт, про́бка ж.
шпунт II м. (скульптурный инструмент) шпунт
шпунт III м. (приспособление для выталкивания чего-л.) по́ршень
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зато́р I, -ру м., в разн. знач. зато́р; (скопление кого-, чего-л., задерживающее движение — ещё) про́бка ж.; (нагромождение льда во время ледохода — ещё) зажо́р;
у галаве́ кало́ны ўтвары́ўся з. — в голове́ коло́нны образова́лся зато́р (образова́лась про́бка);
узарва́ць ~ры лёду на рацэ́ — взорва́ть зато́ры (зажо́ры) льда на реке́;
з. у рабо́це — зато́р в рабо́те
зато́р II, -ру м., спец. (смесь для брожения) зато́р
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
за́ты́чка ж., прям., перен. заты́чка, про́бка; вту́лка;
◊ да ко́жнай бо́чкі з. — погов. ко вся́кой бо́чке заты́чка;
з. ад пусто́й бо́чкі — погов. отставно́й козы́ бараба́нщик;
ад усі́х дзі́рак з. — погов. ко всем ды́ркам заты́чка
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Asinus asinorum in saecula saeculorum
Асёл з аслоў на векі вечныя.
Осёл из ослов на веки вечные.
бел. І надрос, і вырас Янучок, а Янкам не стаў. Дурак дураком на векі вяком. Век пражыў, а розуму не нажыў. Вырас да неба, а дурань як трэба.
рус. Его-то голова только туловище заняла. Летами ушёл, а умом не дошёл. Глуп по самый пуп, а что выше, то пуще. Целых два чина: дурак да дурачина. Глуп как пробка/осёл/индийский петух. Глуп как пуп/пень/печка. Глуп как си вый мерин. Дурак дураком на веки веков.
фр. Bête comme un chou (Глуп как кочан капусты). Bête comme un âne/carpe/dindon/oie/pot/rhinocéros (Глуп как осёл/карп/индюк/гусь/горшок/носорог).
англ. He has a head and so has a pin (У него есть голова, у булавки ‒ тоже). Fools will be fools (Дураки останутся дураками).
нем. Dumm wie Bohnenstroh (Глуп, как бобовый стручок).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)