geld

[geld]

v.t.

лягча́ць, паклада́ць (жывёліну), кастрава́ць са́мца

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

kastrować

незак. кастрыраваць; пакладаць; лягчаць

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

◎ *Лешкаць, лэ́шкаты ’пакладаць, кастрыраваць’ (кобр., Нар. лекс.). Інфікс ‑к‑ перадае аднаразовасць дзеяння (як, напрыклад, драг. пэцатэ — пэцкатэ ’пэцкаць’). Лексема ўзыходзіць да рус. лишать ’пазбаўляць чаго-небудзь’. У суседніх драг. гаворках — лэ́чатэ ’пакладаць’ (І. Лучыц-Федарэц).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

misić

незак. абл. кастрыраваць, пакладаць; лягчаць

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

rzezać

незак.

1. рэзаць;

2. пакладаць

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

*Ляча́ць, леча́ты ’пакладаць’ (бяроз., Шатал.), драг. лэ́чатэ, шальч. ляхчаць (Сл. ПЗБ). Да лягча́ць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

кастри́ровать сов. и несов. кастры́раваць; сов. (ещё) спаклада́ць, вы́легчаць; несов. (ещё) паклада́ць, лягча́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

◎ Падле́йчаць ’падглядзець, падкапаць (напр. бульбу)’ (ТС), падлегчы ’тс’ (Мат. Гом.). Параўн. яшчэ лейчаць ’лягчаць, пакладаць’ (ТС). Да лячаць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Лягча́ць, ляхча́ць ’пакладаць (жывёл)’ (Нас., Бяльк., Шат., Касп., Юрч.; маладз., Янк. Мат.; ТСБМ). Рус. легча́ть, легчить. Да лёгкі (гл.) > лягчэй > рабіць лягчэй > лягча́ць. Сюды ж ле́гчыць ’патрабаваць злучкі (аб свінні)’ (Касп.), хаця семантыка разглядаемага слова значна адрозніваецца.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Скастры́ць 1 ‘вылегчаць, выкласці’ (Барад.). Магчыма, архаізм, што узыходзіць да прасл. *kostriti, для якога Трубачоў (ЭССЯ, 11, 162) адмаўляе сувязь з балк.-лац. castro ‘рэзаць, пакладаць’, ці да *kostyrь (да *kes‑/*kos‑ ‘рэзаць’, гл. БЕР, 2, 666). Ва ўсякім разе, можна дапусціць уплыў слоў, што ўзыходзяць да названых форм, на вытворнае ад русізма кастри́ровать пры народным пакладаць, лягчаць. Гл. наступнае слова.

Скастры́ць 2 (skastryć) ‘закінуць’ (Вяр.). Вярыга (там жа, 18) выводзіць з кастра́ ‘кастрыца’ (< *kostra з шырокім колам значэнняў, гл. ЭССЯ, 11, 158–159), заўважаючы, што ў “polaków litewskich” kostro ‘сажань, касцёр дроў, куча галля’. Семантыка паказвае на магчымую сувязь з *kostriti, параўн. смаг. кастри́ть ‘рубаць дровы’ (Дабр.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)