Англа-кітайская вайна 1840—42 1/323; 2/414; 5/603; 10/176
Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)
Англа-франка-кітайская вайна 1856—60 1/323—324; 2/414; 8/370; 10/176; 11/163
Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)
А́НГЛА-КІТА́ЙСКАЯ ВАЙНА́ 1840—42
(т.зв. першая «опіумная» вайна),
агрэсіўная вайна Англіі супраць Кітая з мэтай захапіць рынак і дамагчыся паліт. ўплыву на Кітай. Зачэпкай да яе стала знішчэнне кіт. урадам вял. партыі кантрабанднага опіуму, канфіскаванага ў замежных гандляроў. Летам 1840 англ. войскі блакіравалі з мора кіт. парты, захапілі в-аў Сянган (Ганконг) і ў жн. 1842 наблізіліся да Нанкіна. Паводле Нанкінскага дагавора 1842 Англія атрымала в-аў Ганконг, значную кантрыбуцыю, 5 партоў Кітая сталі адкрытымі для англ. гандлю. Вайна была пачаткам ператварэння Кітая ў паўкалан. дзяржаву.
т. 1, с. 346
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
А́НГЛА-ФРА́НКА-КІТА́ЙСКАЯ ВАЙНА́ 1856—60
(т.зв. другая «опіумная» вайна),
агрэсіўная вайна Англіі і Францыі супраць Кітая. Выкарыстаўшы грамадз. вайну ў Кітаі, Англія ў кастр. 1856 пачала супраць яго ваен. дзеянні. На пач. 1857 да яе далучылася Францыя. У канцы 1857 англа-франц. войскі захапілі Гуанчжоў (Кантон), у 1858 порт Дагу. Пагражаючы наступленнем на Цяньцзінь і Пекін, Англія і Францыя прымусілі кіт. ўрад падпісаць кабальныя Цяньцзінскія дагаворы (1858). Праз год яны аднавілі ваен. дзеянні, у 1860 захапілі Цяньцзінь, Пекін. Пекінскія дагаворы 1860 ператваралі Кітай у паўкалан. дзяржаву.
т. 1, с. 347
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
фанза́, -ы́, ж.
Кітайская шаўковая тканіна, падобная да тафты.
|| прым. фанзо́вы, -ая, -ае.
Ф. сарафан.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кіта́йскі, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да Кітая, кітайцаў, належыць ім. Кітайскія рабочыя. Кітайская мова.
2. Як састаўная частка некаторых батанічных і заалагічных назваў. Кітайская рыбка. Кітайская ружа.
•••
Кітайская грамата гл. грамата.
Кітайская сцяна гл. сцяна.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ханжа́
‘кітайская хлебная гарэлка’
назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
| Н. |
ханжа́ |
| Р. |
ханжы́ |
| Д. |
ханжы́ |
| В. |
ханжу́ |
| Т. |
ханжо́й
ханжо́ю |
| М. |
ханжы́ |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
фанза́
‘кітайская шаўковая тканіна’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
| Н. |
фанза́ |
| Р. |
фанзы́ |
| Д. |
фанзе́ |
| В. |
фанзу́ |
| Т. |
фанзо́й
фанзо́ю |
| М. |
фанзе́ |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
гра́мата, -ы, ДМ -маце, мн. -ы, -мат, ж.
1. Уменне чытаць і пісаць.
Вучыць грамаце.
2. Афіцыйны дакумент.
Даверчая г.
Ахоўная г.
◊
Кітайская грамата (разм.) — пра што-н. незразумелае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Chinese cabbage [ˌtʃaɪni:zˈkæbɪdʒ] n. кіта́йская капу́ста (ліставая)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)