каса́², -ы́, мн. ко́сы і (з ліч. 2, 3, 4) касы́, кос, ж.

Ручная сельскагаспадарчая прылада, якая складаецца з доўгага загнутага ляза, насаджанага на касільна, і служыць для скошвання травы, збожжа і пад.

Кляпаць касу.

◊

Найшла каса на камень — сутыкнуліся розныя непрымірымыя погляды, інтарэсы, характары.

Хоць касою касі — вельмі многа.

|| памянш. ко́ска, -і, ДМ -сцы, мн. -і, -сак, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

заві́ўка, ‑і, ДМ ‑віўцы; Р мн. ‑вівак; ж.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. завіваць — завіць і завівацца — завіцца. Стрыжка і завіўка валасоў.

2. Прычоска ў выглядзе завітых валасоў. Кароткая завіўка замест кос як бы падменьвала ранейшую Касю нейкай другой. Васілевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

БЕ́РАС

(Bērōssos; каля 350—280 да н.э.),

вавілонскі жрэц. Заснавальнік астралагічнай школы на в-ве Кос. Аўтар «Гісторыі Вавілона» ў 3 кн. (на грэч. мове), дзе на падставе стараж. храмавых хронік апісаў перыяд ад стараж. часоў да смерці Аляксандра Вялікага. Кніга 1-я прысвечана астралогіі. Творы Бераса вядомы па асобных фрагментах і цытатах у працах ант. і візант. гісторыкаў.

т. 3, с. 106

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Растанчы́ца ’якая расстаецца з кім-небудзь’ (Кос.). Субстантыў ад раста́нне < расста́нне, гл.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Клеве́ц ’малаток для кляпання кос, для насякання жорнаў’ (Нас., Выг., Грыг.). Гл. клявец.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Мытава́ць ’спрабаваць, прымушаць, рабіць што-небудзь’ (Кос.). Да мыта (> ⁺мытаваць ’прымушаць плаціць мыта’).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Нау́знік ’малы пчаліны вулей, які ставяць у лесе на дрэве для прываблівання раёў’ (Кос.). Гл. навузнік.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ко́лева ’мядовая сыта і пакрышаныя туды абаранкі або булка’ (Кос.). Магчыма, праз значэнне ’дробнае зерне’, да каліва (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Кваты́рка ’адлегласць паміж бэлькамі столі’ (Шушк.), ’чацвярцінка’ (ТС), ’засовачнае шкло ў акне, фортачка’ (Грыг., Рам., Радч., Кос.). Параўн. кватэрай (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ На́ўхрасць ’накрыж’ (Ян.), на́ўхрысць ’тс’ (Бяльк.), на́ў‑ хрэст ’тс’ (Кос.). Да хрэст ’крыж’, магчыма, пад уплывам хрусці ’хрэсці, масць у картах’, хрысціць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)