clench

[klentʃ]

1.

v.t.

1) сьціска́ць, заціска́ць

2) мо́цна схапі́ць, заці́снуць у руцэ́

2.

n.

мо́цны сьці́ск (кулака́, зубо́ў)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

заця́ць, затну́, затне́ш, затне́; затнём, затняце́, затну́ць; заця́ў, -цяла́, -ло́; затні́; заця́ты; зак., што.

1. Заціснуць, сцяць.

З. зубы.

З. дыханне (перан.: прыпыніць, зрабіць нячутным).

2. безас. Пазбавіць магчымасці дыхаць, гаварыць.

Замаўчаў, быццам зацяло яму мову.

Усе замоўклі надоўга, як зацяло (безас.) ім (адняло мову, голас; разм.).

◊

Няма за што рук зацяць (разм.) — нічога няма, няма чым заняцца.

|| незак. заціна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

заці́скаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго.

Разм. Ціскаючы, змучыць. Як толькі Сашка з маці прыехалі ў Багатую Граду да дзеда Мікалая, бабуля Вікця.. ледзь не заціскала ў абдымках унука. Даніленка.

заціска́ць, ‑а́ю, ‑а́еш, ‑ае.

Незак. да заціснуць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прыця́ць, прытну, прытнеш, прытне; прытнём, прытняце; пр. прыцяў, ‑цяла, ‑цяло; заг. прытні; зак., каго-што.

Заціснуць, прыціснуць. Губы прыцяць. // перан. Затаіць, захаваць. Імкнучыся як-небудзь прыцяць у сабе нядобрыя прадчуванні, Рыбак пад сцяной пачаў прыслухоўвацца да Дзёмчыхі. Быкаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

clutch​2 [klʌtʃ] v. (at)

1. схапі́ць; сці́снуць, заці́снуць, прыці́снуць

2. схапі́цца, ухапі́цца

♦

a drowning man will clutch at a straw хто то́піцца, (і) за сало́мінку хо́піцца; ≅ калі́ то́пішся, дык за бры́тву ўхо́пішся

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

zacisnąć

зак. заціснуць; сціснуць; сцяць;

zacisnąć zęby — сцяць зубы;

zacisnąć pięści — сціснуць кулакі

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

klémmen

1.

vi прышчамі́ць; заці́снуць, сці́снуць; прышчапі́ць разм. кра́сці

2.

(sich) зашчамля́цца; сціска́цца

Klémmer 393 klópfen

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

Consuere alicui os

Зашываць камусьці рот.

Зашивать кому-то рот.

бел. Закрыць/замазаць/заціснуць рот.

рус. Заткнуть рот.

фр. Clouer la bouche à qn (Забить гвоздями рот кому-либо).

англ. To shut somebody’s mouth (Закрыть кому-то рот).

нем. Den Mund stopfen (Заткнуть рот). Den Mund verbieten (Запретить говорить).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

прышчамі́ць, ‑шчамлю, ‑шчэміш, ‑шчэміць; зак., каго-што.

Заціснуць, зашчаміць паміж кім‑, чым‑н. Немачка здзіўлена прышчаміла зубамі румяную ніжнюю губку і змоўкла. Брыль. Зноў сунуў руку пад вечка, ды якраз у гэты момант жанчына села на кашолку і балюча прышчаміла Сцёпку руку. Хомчанка.

•••

Прышчаміць хвост каму — паставіць каго‑н. у цяжкае, безвыходнае становішча.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Заске́міцца ’зажмурыцца’ (Сл. паўн.-зах.). Зваротны да *заскеміць варыянт да зашчаміць (гл. шчаміць). Семантычна сувязь празрыстая: ’заціснуць’. Захаванне е пад націскам можа тлумачыцца тым, што е < *ě, тады ск захавалася, паводле гіпотэзы Якабсона (IJSLP, 1/2, 270), перад *oi > *ě. З тым жа коранем, відаць, аскома (гл.). Фасмер, 4, 502; Праабражэнскі, 1, 662–663. У і.-е прадстаўлены розныя ступені чаргавання галоснага і розныя зычныя падаўжэнні кораня *skē̆i‑ ’рэзаць, дзяліць’. Покарны, 1, 919–922. Параўн. аскепак.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)