працэнто́ўка, ‑і, ДМ ‑тоўцы; Р мн. ‑товак; ж.

Разм. Налічэнне аплаты за працу натурай або грашамі ў памеры некалькіх працэнтаў ад зробленага. — За бульбу працэнтоўку даюць. З дзесяці пудоў — пуд. Навуменка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Васемна́ццаць. Рус. восемна́дцать, укр. вісімна́дцять, ст.-слав. осмьнадесѧте, ст.-рус. осмьнадесять, чэш. osmnáct і г. д. Прасл. *osmь na desęte ’васемнаццаць’ (літаральна ’восем пасля дзесяці’). У размоўнай мове прасл. форма падверглася розным скарачэнням і ўпрашчэнням (Брукнер, 110; Фасмер, 1, 356; Супрун, Числит., 15; Шанскі, 1, В, 170).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

папраша́йніцтва, ‑а, н.

1. Занятак папрашайкі; папрашайнічанне. Высокі, з доўгай скудлачанай сівай барадою дзед у цёмных акулярах, абвешаны торбамі, другі дзень цягаўся з хлопчыкам-павадыром гадоў дзесяці за абозам і нахабна прыставаў з папрашайніцтвам. Машара.

2. Выпрошванне чаго‑н.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

адго́н, ‑у, м.

1. Дзеянне паводле дзеясл. адганяць — адагнаць (у 1, 2, 4 знач.).

2. Малако, з якога сепаратарам аддзелена, адагнана смятанка. З дзесяці машын здадзенага малака сем машын адгону вяртаюць калгасу. Дуброўскі.

3. Прадукт адгонкі парай. Спіртавыя адгоны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

фе́рмер, ‑а, м.

Уладальнік або арандатар фермы ​1 (у 2 знач.). [Чалавек] вычытаў, што ў нейкім з амерыканскіх штатаў урад абмежаваў фермераў сяўбою пшаніцы. Чорны. Яе [Крысціны] бацька — дробны фермер — памёр тады, калі ёй не было яшчэ і дзесяці гадоў. Васілевіч.

[Англ. farmer.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пракуры́ць, ‑куру, ‑курыш, ‑курыць; зак., што.

1. Напоўніць, насыціць тытунёвым дымам; пракуродыміць. Людзі паспелі ўжо добра пракурыць канцылярыю, уклаўшы ў попельніцу каля дзесяці акуркаў. Гартны.

2. Зрасходаваць на курэнне. Пракурыць грошы.

3. і без дап. Курыць некаторы час. Пракурыць увесь вечар.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дэцы́ма дэ́цыма

(лац. decima = дзесятая)

1) інтэрвал паміж першай і дзесятай ступенямі дыятанічнай гамы​1 1;

2) дзесятая ступень дыятанічнай гамы;

3) страфа з дзесяці радкоў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

не́хрысць, ‑я, м.

Разм.

1. Уст. Чалавек нехрысціянскай веры, а таксама чалавек, які не верыць у бога.

2. Лаянк. Бессаромны, бессардэчны чалавек. [Шаройка:] — Ну, брат, не людзі, а нехрысці... Хоць кол на галаве [чашы]. Проста распанеў народ: да васьмі спяць, да дзесяці снедаюць. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

нажыўны́, ‑ая, ‑ое.

Такі, які можна нажыць, набыць. [Аляксандра] добра ведала лес у абсягу дзесяці-дваццаці вёрст. І яшчэ ў яе было чуццё на грыбы.. Але і тое, і другое — дар, як кажуць, нажыўны. Навуменка. [Сцяпан:] — Да ведаў яшчэ трэба вопыт.. — А вопыт — справа нажыўная. Пянкрат.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сантыме́тр, ‑а, м.

1. Адзінка вымярэння даўжыні ў метрычнай сістэме мер, роўная адной сотай долі метра. [Парфенчык] любаваўся сасоначкамі, якія ўзняліся ўжо на вышыню дзесяці-пятнаццаці сантыметраў. Шчарбатаў.

2. Істужка або лінейка з нанесенымі на яе дзяленнямі на сантыметры. Зіна ўзяла сантыметр і пачала мераць. Якімовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)