дэмакра́тыя, -і, ж.

1. Палітычны лад, заснаваны на прызнанні прынцыпаў народаўладства, свабоды і роўнасці грамадзян.

2. Прынцып арганізацыі калектыўнай дзейнасці, пры якім забяспечваецца актыўны і раўнапраўны ўдзел у ёй усіх членаў калектыву.

|| прым. дэмакраты́чны, -ая, -ае.

Д. лад.

Дэмакратычная рэспубліка.

Дэмакратычная партыя.

Дэмакратычныя пераўтварэнні.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

астракі́зм, ‑у, м.

1. У Старажытнай Грэцыі — выгнанне небяспечных для дзяржавы грамадзян, што вырашалася шляхам тайнага галасавання чарапкамі, на якіх пісалася імя выгнанніка.

2. перан. Выгнанне, ганенне.

[Грэч. ostrakisnos, ад ostrakon — чарапок.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

квіры́ты

(лац. quirites)

афіцыйная назва паўнапраўных грамадзян у Стараж. Рыме.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

фіды́тыі

(гр. pheidition)

грамадскія абеды паўнапраўных грамадзян у старажытнай Спарце.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

грамадзя́нскі, -ая, -ае.

1. Які мае адносіны да прававога становішча грамадзян у дзяржаве.

Г. кодэкс.

Грамадзянскія законы.

2. Уласцівы грамадзяніну як свядомаму члену грамадства (высок.).

Г. абавязак.

3. Неваенны, цывільны.

Грамадзянскае адзенне.

4. Нецаркоўны.

Г. шрыфт.

○

Грамадзянская вайна — узброеная барацьба ўнутры дзяржавы паміж палітычнымі, рэлігійнымі, этнічнымі або ідэалагічнымі групамі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

тога,

верхняе адзенне грамадзян Старажытнага Рыма.

т. 15, с. 479

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

інтэрні́раванне, ‑я, н.

Затрыманне нейтральнай дзяржавай на сваёй тэрыторыі ўзброеных сіл дзяржаў, якія знаходзяцца ў стане вайны, а таксама затрыманне ваюючай дзяржавай на сваёй тэрыторыі і пазбаўленне волі грамадзян варожай дзяржавы.

[Ад лац. internus — унутраны.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

цэнту́рыя, ‑і, ж.

Гіст.

1. Частка легіёна, ваеннае падраздзяленне ў старажытным Рыме, першапачаткова колькасцю ў сто чалавек.

2. Група грамадзян у старажытныя Рыме, якая ўтваралася пры падзеле насельніцтва па маёмаснаму цэнзу.

[Лац. centuria.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

арце́ль, -і, мн. -і, -ей, ж.

1. Адна з форм вытворчага аб’яднання грамадзян для вядзення калектыўнай гаспадаркі на аснове абагульнення сродкаў вытворчасці.

Рыбалавецкая а.

Сельскагаспадарчая а.

2. Аб’яднанне асоб некаторых прафесій для сумеснай работы з удзелам у агульных даходах і агульнай адказнасцю.

А. грузчыкаў.

|| прым. арце́льны, -ая, -ае.

Арцельная гаспадарка.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

мілі́цыя, -і, ж.

1. У некаторых постсавецкіх краінах: сістэма дзяржаўных службаў і органаў для аховы грамадскага парадку, забеспячэння асабістай бяспекі грамадзян і іх маёмасці.

2. зб. Работнікі гэтай установы.

3. Назва народнага апалчэння ў некаторых краінах.

|| прым. міліцэ́йскі, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.) і міліцы́йны, -ая, -ае (да 3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)