бра́цкі, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да брата (у 2 знач.). Брацкая сям’я народаў. Брацкі саюз. □ Яшчэ мацнейшымі сталі маральна-палітычнае адзінства савецкага грамадства, брацкая дружба ўсіх народаў нашай краіны. Брэжнеў. Дарагая Прыбалтыка, Землі родныя, брацкія! Годы лепшыя бацькавы Там палеглі за працаю. Панчанка.
2. Шчыры, таварыскі, сяброўскі. Брацкія адносіны. Брацкія поціскі рук. Брацкае прывітанне.
3. Які адносіцца да брацтва (у 2 знач.). Брацкія школы.
•••
Брацкая магіла — агульная магіла воінаў, змагароў, загінуўшых за якую‑н. адзіную справу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уте́чь сов.
1. (о жидкости) вы́цечы, мног. павыцяка́ць;
2. перен., разг. (миновать) міну́ць; (пройти) прайсці́; (исчезнуть) зні́кнуць;
утекли́ го́ды міну́лі (прайшлі́) гады́;
вре́мя утекло́ час прайшо́ў (міну́ў).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Fruere vita, dum vivis
Цешся жыццём, пакуль жывеш.
Наслаждайся жизнью, пока живёшь.
бел. Два вякі жыць не будзеш. Тэты свет, як макаў цвет: зранку расцвітае, да вечара ападае. Гуляй, дзяціна: твая гадзіна.
рус. На одного человека не даётся два века. Годы не птица: улетят ‒ не поймаешь. Коси, коса, пока роса; гуляй, сестра, пока молода. Пора, что железо: куй, пока горячо. Ешь, пока рот свеж: завянет ‒ ни на что не взглянет. Годы, как вода: пройдут ‒ не увидишь. Когда играют, тогда и пляши.
фр. Être sur des roses (Наслаждаться всеми благами жизни). Aujourd’hui en chère et demain en bière (Сегодня жив, a завтра в гробу).
англ. No time like the present (Нет времени лучше настоящего).
нем. Nimm das Leben, wie es ist (Бери жизнь, как она есть).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
прысні́ць, ‑сню, ‑сніш, ‑сніць; зак., каго-што.
Убачыць у сне. — Багаты будзеш, Янка, раз прысніў такі сон. — Калі б гэта была праўда, дык я гатоў яшчэ прысніць яго, — жартаваў Янка. Колас. Жартаўлівы смех дзявочы, Галасы-званочкі... Ці прысніў я, ці то ява?.. Праціраю вочы... Лойка. І чаго толькі мне не ўяўлялася! Неяк раз нават прысніў, быццам Наташа знайшла планшэтку і, замест таго, каб папярэдзіць нас, занесла яе ў сваю школу... Шыловіч. / у вобразным ужыв. Крумкач глюгу звесіў Над згніўшай калодай... Прысніла Палессе Мінулыя годы. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паце́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; незак.
1. Пакрывацца потам. Шаройка моцна пацеў і раз-поразу выціраў твар вялікай бруднай хусткай. Шамякін. Кастусь параіў .. [Алесю]: — Скінь ватоўку, менш будзеш пацець. Ваданосаў. // перан.; над чым і без дап. Разм. Затрачваць на што‑н. многа працы, намаганняў; працаваць над чым‑н. доўга, упарта. Цэлы дзень пацеў Янка над сваім сплавам. Дамашэвіч. На плошчы, быццам пнёў у лесе, статуй. Пацелі скульптары не годы, а вякі. Прануза.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пакрывацца вільготным налётам. Сцяна пацее ад вільгаці. □ Пасля дажджу пацела, Дымілася зямля. Калачынскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
быва́лый
1. (былой, бывший прежде) разг. ко́лішні, міну́лы; (привычный — ещё) не но́вы, звыча́йны;
быва́лые го́ды ко́лішнія (міну́лыя) гады́;
э́то де́ло быва́лое гэ́та спра́ва звыча́йная;
2. (сведущий, опытный) разг. быва́лы чалаве́к;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
БАГДАНО́ВІЧ Ангел Іванавіч
(2.10.1860, г. Гарадок Віцебскай вобласці — 24.3.1907),
расійскі паліт. дзеяч, публіцыст і літ. крытык. У час вучобы ў Кіеўскім ун-це (1880—82) стаў удзельнікам нарадавольскага руху. Жыў у Ніжнім Ноўгарадзе, Казані, Пецярбургу. Адзін са стваральнікаў паліт. арг-цыі «Народнае права» (1893). Працаваў у рэдакцыях часопісаў «Русское богатство» (1893—94), «Мир Божий» (1894—1906). Пасля 1895 «легальны марксіст». Як крытык выступаў супраць «народніцкіх трафарэтаў» у літаратуры (ідэалізацыя вёскі, «мужыка») і інш. З 1906 рэдагаваў час. «Современный мир».
Тв.:
Годы перелома. Спб., 1908.
т. 2, с. 204
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Nihil est annis velocius (Ovidius)
Няма нічога больш хуткага, чым бег гадоў.
Нет ничего быстрее бега лет.
бел. Гэты свет, як макаў цвет: зранку расцвітае, да вечара ападае.
рус. Время не ждёт. Уплывают годы, как вешние воды. День да ночь ‒ сутки прочь, а всё к смерти поближе.
фр. Le temps passe (Время летит).
англ. Time flies (Время летит). One cannot put back the clock (Часы не повернуть вспять).
нем. Es flieht die Zeit (Время летит).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
«БЕЛАРУ́СКАЯ ХА́ТКА» ў Мінску, клуб бел. мастацкай інтэлігенцыі, які ў 1916—20 праводзіў культ.-асв. работу, прапагандаваў бел. тэатр. і муз. мастацтва, садзейнічаў стварэнню бел. дзярж. т-ра. Напачатку ў «Беларускай хатцы» наладжваліся вечарынкі (удзельнічалі У.Галубок, М.Багдановіч, З.Верас, У.Фальскі і інш.), на якіх чыталі творы бел. пісьменнікаў, спяваў хор. Потым тут працавалі Першае таварыства беларускай драмы і камедыі, тэатр. трупа пад кіраўніцтвам Ф.Аляхновіча, Мінскае таварыства працаўнікоў мастацтва, Драматычная секцыя Беларускай вучнёўскай грамады і інш. Дзейнасць клуба асвятлялася ў перыяд. друку (газ. «Вольная Беларусь», «Беларусь»). Спроба адрадзіць культ.-асв. дзейнасць клуба ў 1921 не падтрымана афіц. ўладамі.
Літ.:
Рамановіч Я. «Беларуская хатка» // Горад і годы. Мн., 1967.
Ю.Р.Васілеўскі.
т. 2, с. 430
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Haec dies aliam vitam, alios mores postulat
Гэты дзень патрабуе іншага ладу жыцця, іншых звычаяў.
Этот день требует другого образа жизни, других обычаев.
бел. Іншы час ‒ іншыя песні.
рус. Иные времена ‒ иные нравы. У каждого времени свои песни. Иное время ‒ иное бремя.
фр. Autres temps, autres mœurs (Другие времена, другие нравы).
англ. Everything is good in its season (Всё хорошо в своё время).
нем. Andre Zeit, andre Freud (Другое время, другая радость). Andre Jahre, andre Haare (Другие годы, другие волосы).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)