до́кторша прост.
1. (женщина-врач) дакто́рка, -кі ж., до́ктарка, -кі ж.;
2. (жена доктора) до́ктарыха, -хі ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зе́мскі ист. зе́мский;
~кае апалчэ́нне — зе́мское ополче́ние;
~кая шко́ла — зе́мская шко́ла;
з. ўрач — зе́мский врач;
з. нача́льнік — зе́мский нача́льник
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
участко́вы
1. прил. участко́вый;
~вая вы́барчая камі́сія — участко́вая избира́тельная коми́ссия;
у. ўрач — участко́вый врач;
2. в знач. сущ., разг. (милиционер) участко́вый
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
участко́вый
1. прил. участко́вы;
участко́вая избира́тельная коми́ссия участко́вая вы́барчая камі́сія;
участко́вый врач участко́вы ўрач;
2. сущ. (милиционер), разг. участко́вы, -вага м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ДАЎГЯ́ЛА Алег Георгіевіч
(1.5.1930, г. Полацк, Віцебскай вобл. — 1.4.1986),
бел. вучоны ў галіне тэрапіі. Д-р мед. н. (1968), праф. (1972). Скончыў Мінскі мед. ін-т (1955), дзе працаваў з 1960. З 1971 у Віцебскім мед. ін-це. Навук. працы па зменах у печані ад ачаговай пнеўманіі, механізмах развіцця сардэчнай недастатковасці, ішэмічнай хваробы, дзеянні вітамінаў на мышцу сэрца ў хворых з недастатковасцю кровазвароту, распрацоўцы бязлекавых метадаў прафілактыкі ішэмічнай хваробы сэрца і артэрыяльнай гіпертэнзіі.
Тв.:
Патогенез, клиника и лечение хронической недостаточности кровообращения. Мн., 1974;
Ишемическая болезнь сердца: ранняя диагностика и безлекарственная профилактика в поликлинических условиях. Мн., 1986 (разам з Н.М.Федарэнка).
Літ.:
Врач, ученый, лектор. Мн., 1984.
т. 6, с. 66
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
саніта́рны в разн. знач. санита́рный;
с. ўрач — санита́рный врач;
с. агля́д — санита́рный осмо́тр;
с. стан — санита́рное состоя́ние;
с. дзень — санита́рный день;
с. інстру́ктар — санита́рный инстру́ктор
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
гла́вный в разн. знач. гало́ўны;
гла́вное предложе́ние гало́ўны сказ;
гла́вная у́лица гало́ўная ву́ліца;
гла́вный врач гало́ўны ўрач;
◊
гла́вным о́бразом гало́ўным чы́нам;
гла́вное де́ло гало́ўная спра́ва.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ne quid nimis (Terentius)
Нічога лішняга/празмерна.
Ничего лишнего/слишком.
бел. Лішняга і ў мех не ўсыпеш.
рус. Хорошего понемногу. Всему счёт, мера и граница. Душа меру знает. Пей, кума, да не пропей ума. Лишнее слово в досаду вводит.
фр. L’excès en tout est un défaut (Чрезмерность во всём ‒ это порок/недостаток).
англ. Temperance is the best physic (Умеренность ‒ лучший врач).
нем. Trink, aber sauf nicht (Пей, но не пьянствуй). Disputier, aber rauf nicht (Спорь, но не дерись).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
БЕ́ХЦЕРАЎ Уладзімір Міхайлавіч
(1.2.1857, в. Бехцерава Кіраўскай вобл., Расія — 24.12.1927),
расійскі неўрапатолаг, псіхіятр, псіхолаг і нейрафізіёлаг; заснавальнік навук. школы па рэфлексалогіі. Праф. (1893). Скончыў Медыка-хірург. акадэмію ў Пецярбургу (1878). Абараніў доктарскую дысертацыю ў 1881. У 1884 працаваў за мяжой у Э.Дзюбуа-Рэймона. З 1885 у Казанскім ун-це, з 1893 у Ваенна-мед. акадэміі, з 1897 у Жаночым мед. ін-це ў Пецярбургу. З 1908 заснавальнік і дырэктар Псіханеўралагічнага ін-та, з 1918 — Ін-та мозга і псіхічнай дзейнасці (цяпер Ін-т мозга імя У.М.Бехцерава). Фундаментальныя працы па анатоміі, фізіялогіі і паталогіі нерв. сістэмы. Залажыў асновы вучэння пра рэтыкулярную фармацыю галаўнога і спіннога мозга, стварыў вучэнне пра кампенсаторныя ўласцівасці мозга, упершыню вылучыў шэраг характэрных рэфлексаў, важных для дыягностыкі нерв. хвароб, апісаў шэраг хвароб і метады іх лячэння. Даследаваў лячэбнае выкарыстанне гіпнозу, у т. л. пры алкагалізме.
Літ.:
Мясищев В.Н. В.М.Бехтерев — замечательный ученый, врач, педагог, общественный деятель. Киров, 1956.
т. 3, с. 132
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Modicus cibi, medicus sibi
Хто памяркоўны ў ежы, той урач сабе.
Кто умерен в еде, тот врач себе.
бел. У меру еш, у меру пі, у меру і дружбу вадзі. Сытая яда ‒ жывату бяда. Не еўшы ‒ нудна, пад’еўшы ‒ трудна. У запас не пад’ясі і ў запас не выспішся. Праз меру і свінні не ядуць. Ад лішняй яды не будзеш багаты, а пузаты. Салодкая яда ‒ жывату бяда. Хлеб і на ногі паставіць, і з ног зваліць.
рус. Умеренность ‒ мать здоровья. Свою болезнь ищи на дне тарелки. Здоровье близко: ищи его в миске. Не в меру еда ‒ болезнь и беда. Сладкого не досыта, горького не допьяна.
фр. Sobriété est mère de santé (Умеренность ‒ мать здоровья).
англ. Diet cures more than lancet (Диета лечит больше, чем ланцет).
нем. Zu satt macht matt (Сытость делает вялым).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)