поперёк
1.
2. предлог с
поперёк доро́ги встал упо́перак даро́гі стаў;
◊
стать кому́-л. поперёк го́рла стаць каму́-не́будзь упо́перак го́рла.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
поперёк
1.
2. предлог с
поперёк доро́ги встал упо́перак даро́гі стаў;
◊
стать кому́-л. поперёк го́рла стаць каму́-не́будзь упо́перак го́рла.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
разва́л
1. (действие)
2. (состояние) разва́л, -лу
3. (разлад, раздор) разва́л, -лу
4. (беспорядок)
5. (половина распиленного
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
узвыша́цца
1. (о строящемся здании, сооружении) возвыша́ться; возводи́ться;
2. (увеличиваться) повыша́ться; (о цене — ещё) вздува́ться;
3. (приобретать более высокое общественное положение или значение) возвыша́ться, поднима́ться;
1-4
4. (о голосе) возвыша́ться;
5. (выделяться высотой) возвыша́ться; вы́ситься;
6.
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
разагна́ць
1.
2. (разрезать
3. распаха́ть;
◊ р. кроў — разогна́ть кровь
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
развёрнутый
1. (раскрытый) разго́рнуты,
2.
приня́ть развёрнутую резолю́цию прыня́ць разго́рнутую рэзалю́цыю;
3.
развёрнутое строи́тельство разго́рнутае будаўні́цтва;
4.
развёрнутые спосо́бности разго́рнутыя здо́льнасці;
5. (выпрямленный) вы́прастаны, распраста́ны;
6.
развёрнутая
развёрнутый строй разго́рнуты строй;
7. (повёрнутый) заве́рнуты; паве́рнуты; разве́рнуты;
развёрнутая маши́на заве́рнутая (разве́рнутая) машы́на;
8. (разверченный, расширенный — об отверстии, раскрученный) раскру́чаны,
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
над (надо) предлог с
1. над (кім, чым); нада (употребляется в сочетании: «нада мной»);
ла́мпа виси́т над столо́м ля́мпа вісі́ць над стало́м;
доро́га прохо́дит над мо́рем даро́га прахо́дзіць над мо́рам;
над на́ми над на́мі;
сиде́ть над кни́гой сядзе́ць над кні́гай;
рабо́тать над собо́й працава́ць над сабо́й;
нача́льник над все́ми отде́лами нача́льнік над усі́мі аддзе́ламі; кроме того, в значении «
над го́родом пролете́ли самолёты над (па-над) го́радам праляце́лі самалёты;
2. (после слов со значением «смеяться», «глумиться», «издеваться»
насмеха́ться над дру́гом насміха́цца з ся́бра;
издева́ться над кем здзе́кавацца з каго́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
поднима́ться
1. (вверх) падыма́цца, падніма́цца;
поднима́ться на́ гору падыма́цца (падніма́цца) на гару́;
поднима́ться на самолёте падыма́цца (падніма́цца) на самалёце;
2.
настрое́ние поднима́ется настро́й узніма́ецца;
поднима́ться в цене́ узніма́цца ў цане́;
поднима́ется тума́н узніма́ецца тума́н;
поднима́ется бу́ря узніма́ецца (пачына́ецца) бу́ра;
баро́метр поднима́ется баро́метр падыма́ецца;
вода́ поднима́ется вада́ падыма́ецца; (прибывает) прыбыва́е;
поднима́ться на цы́почки падыма́цца на ды́бачкі;
у него́ поднима́ется температу́ра у яго́ падыма́ецца тэмперату́ра;
они́ поднима́ются ра́но яны́ ўстаю́ць ра́на;
поднима́ться во весь рост устава́ць (узніма́цца) на ўвесь рост;
поднима́ться с посте́ли (проснувшись) устава́ць з пасце́лі; (выздоровев) ачу́ньваць;
поднима́ются проте́сты пачына́юцца (падыма́юцца) пратэ́сты;
поднима́ется ссо́ра пачына́ецца (усчына́ецца) сва́рка;
в тёплом ме́сте те́сто хорошо́ поднима́ется у цёплым ме́сцы це́ста до́бра падыхо́дзіць;
3.
◊
рука́ не поднима́ется рука́ не падыма́ецца (не падніма́ецца).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
па́дать
1. па́даць; (валиться) валі́цца; (откуда-л., с чего-л. — ещё) скіда́цца;
па́дать на́взничь па́даць дагары́;
забо́р па́дает плот ва́ліцца;
па́дать с ло́шади валі́цца (скіда́цца) з каня́;
2. (об осадках) ісці́; па́даць;
снег па́дает снег ідзе́ (па́дае);
3. (дохнуть — о скоте) до́хнуць, здыха́ць, падыха́ць, кале́ць, гі́нуць;
4. (выпадать) выпада́ць; выва́львацца;
во́лосы па́дают валасы́ выпада́юць;
зу́бы па́дают зу́бы выпада́юць (выва́льваюцца);
5.
тень па́дает на зе́млю цень па́дае (кладзе́цца) на зямлю́;
на него́ па́дает подозре́ние на яго́ па́дае падазрэ́нне;
все забо́ты па́дают на меня́ усе́ кло́паты кладу́цца на мяне́;
6. (ниспадать) спада́ць; (свешиваться) звіса́ць;
во́лосы её па́дали дли́нными ло́конами
7. (об ударении)
ударе́ние па́дает на пе́рвый слог на́ціск па́дае на пе́ршы склад;
8. (спадать, понижаться, ослабевать) спада́ць, апада́ць; (понижаться) зніжа́цца;
температу́ра больно́го па́дает тэмперату́ра хво́рага спада́е (зніжа́ецца);
баро́метр па́дает баро́метр спада́е (зніжа́ецца);
у́ровень воды́ па́дает узро́вень вады́ спада́е (зніжа́ецца);
9. (приходить в упадок) занепада́ць, падупада́ць; (снижаться) зніжа́цца; (уменьшаться) змянша́цца;
влия́ние его́ па́дает уплы́ў яго́ зніжа́ецца (змянша́ецца);
10. (о звёздах) па́даць;
◊
а́кции па́дают а́кцыі па́даюць (зніжа́юцца);
па́дать в но́ги (к нога́м, на коле́ни) па́даць у но́гі (на кале́ні);
па́дать в о́бморок млець (тра́ціць прыто́мнасць);
па́дать ду́хом па́даць ду́хам;
па́дать от уста́лости валі́цца ад сто́мы;
па́дать с ног валі́цца з ног.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
поI предлог;
1. с
плыть по́ морю плыць па мо́ры;
идти́ по доро́ге ісці́ па даро́зе;
ла́зить по гора́м ла́зіць па гара́х;
кни́ги разло́жены по всему́ столу́ кні́гі раскла́дзены па ўсім стале́;
по гла́дкому дну па гла́дкім дне;
по го́лому те́лу па го́лым це́ле;
уда́рить по спине́ уда́рыць па спі́не; наряду с этим иногда переводится также иными предлогами или конструкциями без предлогов, в частности: а) (в знач.:
идти́ по са́мому бе́регу ісці́ ўздо́ўж (каля́) са́мага бе́рага; б) (для обозначения направления действия, пути следования — часто без предлога);
идти́ по у́лице ісці́ ву́ліцай (па ву́ліцы);
доро́га пролега́ла по боло́ту даро́га ішла́ бало́там (па бало́це);
2. с
по Се́верному Кавка́зу па Паўно́чным Каўка́зе;
ходи́ть по ко́мнате хадзі́ць па пако́і;
лета́ть по во́здуху лята́ць па паве́тры;
прика́з по второ́му полку́ зага́д па другі́м палку́;
тепло́ расхо́дится по всему́ органи́зму цяпло́ разыхо́дзіцца па ўсім аргані́зме;
рассади́ть всех по места́м рассадзі́ць усі́х па ме́сцах;
3. с
плыть по тече́нию плыць па цячэ́нні;
идти́ по со́лнцу ісці́ па со́нцы;
по следа́м проти́вника па сляда́х праці́ўніка; кроме того, иногда переводится также предлогами: з (чым), у, ва (чым);
кора́бль шёл по ве́тру карабе́ль ішо́ў з ве́трам;
по направле́нию к го́роду у кі́рунку (напра́мку) да го́рада;
по всем направле́ниям ва ўсіх кіру́нках (напра́мках);
4. с
рабо́тать по профсою́зной ли́нии працава́ць па прафсаю́знай лі́ніі;
деба́ты по законопрое́кту дэба́ты па законапрае́кце;
коми́ссия по составле́нию резолю́ции камі́сія па склада́нні рэзалю́цыі;
он врач по профе́ссии ён до́ктар па прафе́сіі;
соревнова́ния по футбо́лу, по лы́жам, по ша́хматам спабо́рніцтвы па футбо́ле, па лы́жах, па ша́хматах;
5. с
по расписа́нию па раскла́дзе;
по прика́зу команди́ра па зага́дзе камандзі́ра;
рабо́тать по пла́ну працава́ць па пла́не;
начина́ть рабо́ту по гудку́ пачына́ць пра́цу па гудку́;
э́то нам принадлежи́т по пра́ву гэ́та нам нале́жыць па пра́ве;
по вы́бору па вы́бары;
по жела́нию па жада́нні;
узна́ть по го́лосу, по глаза́м пазна́ць па го́ласе, па вача́х;
вызыва́ть по фами́лии выкліка́ць па про́звішчы;
по пра́вилам игры́ па пра́вілах гульні́; кроме того, иногда переводится также иными предлогами и конструкциями без предлогов, в частности: а) (в знач. согласно с чьим-л. мнением, взглядами, какими-л. положениями) паво́дле (каго, чаго); на ду́мку, па ду́мцы (каго);
по сообще́ниям газе́т паво́дле паведамле́нняў газе́т;
по моему́ мне́нию на маю ду́мку, на мой по́гляд; б) (при словах, означающих «взять», «вызывать», «зов»
по его́ зо́ву все яви́лись па яго́ за́кліку (на яго́ за́клік) усе́ з’яві́ліся;
6. с
е́хать парохо́дом и по желе́зной доро́ге е́хаць парахо́дам і па чыгу́нцы (і чыгу́нкай);
посла́ть по по́чте пасла́ць па по́шце (по́штай);
сообщи́ть по телегра́фу паве́даміць па тэлегра́фе (тэлегра́фам);
говори́ть по телефо́ну гавары́ць па тэлефо́не;
7. с
сде́лать что́-л. по оши́бке зрабі́ць што-не́будзь па памы́лцы;
по знако́мству па знаёмстве;
не яви́ться на рабо́ту по боле́зни не з’яві́цца на пра́цу па хваро́бе (з прычы́ны хваро́бы);
по ра́зным причи́нам па ро́зных прычы́нах;
8. с
ста́рший по во́зрасту старэ́йшы па ўзро́сце;
ра́нний по вре́мени ра́нні па ча́се;
до́брый по хара́ктеру до́бры па хара́ктары (хара́ктарам);
узна́ть по глаза́м пазна́ць па вача́х;
9. с
това́рищ по университе́ту тава́рыш па ўніверсітэ́це;
брат по отцу́ брат па ба́цьку;
ро́дственники по жёнам сваякі́ па жо́нках;
10. с
занима́ться по ча́су в день займа́цца па гадзі́не на дзень;
по го́ду не писа́л пи́сем па го́ду не піса́ў лісто́ў; с
по выходны́м дням у выхадны́я (выхо́дныя) дні (выхадны́мі, выхо́днымі дня́мі);
по пра́здникам у свя́ты (свя́тамі);
по утра́м ра́ніцамі;
я не ви́дел его́ по це́лым неде́лям я не ба́чыў яго́ цэ́лымі ты́днямі;
собира́ться по четверга́м збіра́цца па чацвярга́х (чацвярга́мі);
по весне́ вясно́й, уве́сну;
по о́сени уво́сень, во́сенню;
11. с
по рублю́ шту́ка па рублі́ шту́ка;
дать де́тям по я́блоку даць дзе́цям па я́блыку;
по ра́зу па ра́зе;
12. с
стреля́ть по проти́внику страля́ць па праці́ўніку (у праці́ўніка);
стреля́ть по око́пу, по блиндажа́м страля́ць па ако́пе, па бліндажа́х;
стуча́ть по столу́ сту́каць па стале́;
13. с
пла́кать по му́жу пла́каць па му́жу;
скуча́ть по де́тям сумава́ць па дзе́цях (аб дзе́цях).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)