душа́, -ы́, мн. ду́шы і (з ліч. 2, 3, 4) душы́, душ, ж.
1. Унутраная, псіхічная сутнасць чалавека, яго свядомасць.
Глыбока запасці ў душу.
2. Сукупнасць характэрных рыс, уласцівых чалавеку, а таксама чалавек з тымі ці іншымі ўласцівасцямі.
Добрая д.
Чалавек адкрытай душы.
3. перан., чаго. Натхніцель, арганізатар чаго-н.
Д. ўсёй справы.
Д. кампаніі.
4. Пра чалавека (як адзінку лічэння; разм.).
У хаце ні душы.
Сям’я з пяці душ.
На душу насельніцтва.
5. (звычайна з займеннікам «мая»). Сяброўскі фамільярны зварот да каго-н. (разм.).
Паслухай, д. мая.
6. перан., чаго. Самае галоўнае, сутнасць чаго-н.
Песня — д. народа.
Раскрыць душу навукі.
◊
Аддаць богу душу (разм.) — памерці.
Выматаць душу (разм.) — давесці да поўнай знямогі.
Душа ў пятках апынулася (разм.) — пра моцны раптоўны страх.
Жыць душа ў душу (разм.) — дружна, у поўнай згодзе.
З адкрытай душой — шчыра, нічога не тоячы.
З дарагой душой (разм.) — ахвотна, з задавальненнем.
За мілую душу (разм.) — з задавальненнем, ахвотна, не задумваючыся.
Ні капейкі за душой (разм.) — зусім без грошай.
Працаваць з душой — з задавальненнем, ахвотна, старанна.
Стаяць над душой у каго (разм.) — неадступна вісець над кім-н., назаляючы сваёй прысутнасцю.
|| памянш.-ласк. ду́шачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж. (да 1, 2 і 5 знач.).
|| прым. душэ́ўны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Душэўныя хваробы.
Душэўная трывога.