Стазь ‘калона’: стазі салдат (халоп., Стан.). Сюды ж, магчыма, стаг ‘рад будынкаў, якія знаходзяцца пад адной страхой’ (беласт., Сл. ПЗБ), ст.-бел. стязи: стоять стязи ‘стаяць вайсковыя атрады’ (Ст.-бел. лексікон). Відаць, звязана з сцяг ‘група вялікіх прадметаў, утвараючых шэраг’, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
хапу́н, ‑а, м.
Разм.
1. Тое, што і хапуга. І ўсё, што толькі хоць якую Прыгоднасць мае і цану, Яно ўжо там не павякуе, Пяройдзе ў рукі хапуну. Колас.
2. Атрад карнікаў. У вёскі пацягнуліся паліцэйскія і нямецкія атрады праводзіць аблавы.. Гэтыя атрады называлі хапунамі. Лынькоў. Першы хапун наляцеў у Заграддзе знячэўку. Немцы ачапілі вёску, а паліцаі, падабраўшыся непрыкметна агародамі, пайшлі па хатах. Паўлаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мане́ўраны, ‑ая, ‑ае.
1. Які вядзецца з прымяненнем манеўра (у 1 знач.), без доўгачасовых умацаванняў; проціл. пазіцыйны. Манеўраная вайна.
2. Здольны хутка мяняць напрамак руху. Манеўраныя атрады.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гва́рдыя, -і, ж.
1. Адборныя, лепшыя войскі.
2. перан. Выпрабаваная частка якога-н. калектыву, сацыяльнай групы і пад.
Рабочая г.
○
Белая гвардыя — агульная назва контррэвалюцыйных войск у час Грамадзянскай вайны ў Расіі ў 1918—1920 гг.
Чырвоная гвардыя — баявыя атрады рабочых, якія з’явіліся для барацьбы з контррэвалюцыяй і дзейнічалі ў 1917—1918 гг.
|| прым. гвардзе́йскі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
лепідаза́ўры
(н.-лац. lepidosauria)
падклас паўзуноў (дыапсідаў), які ўключае атрады эазухій (выкапнёвыя формы), дзюбагаловых і лускаватых.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
разбі́цца, разаб’ю́ся, разаб’е́шся, разаб’е́цца; разаб’ёмся, разаб’яце́ся, разаб’ю́цца; разбі́ся; зак.
1. Раскалоцца ад удару, трэснуць, распасціся на часткі.
Шклянка разбілася.
Самалёт разбіўся.
2. перан. Расстроіцца, разбурыцца.
Разбіліся планы.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Раздзяліцца на часткі, групы.
Р. на атрады.
4. Пашкодзіць, разбіць сабе да крыві частку цела пры падзенні, удары або забіцца насмерць.
Р. насмерць.
|| незак. разбіва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бескілявы́, ‑ая, ‑ое.
Спец.
1. Які не мае кіля. Бескілявая птушка.
2. у знач. наз. бескілявы́я, ‑ых. Падатрад птушак, якія не могуць лятаць (да іх належаць атрады: страусы, нанду, казуары і інш.); птушкі-бегуны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адшука́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
Знайсці, выявіць у выніку пошукаў, намаганняў. Яша з дапамогай людзей адшукаў сякіх-такіх родзічаў, але жыў у іх толькі да канца зімы. Кулакоўскі. Ідуць гідролагаў атрады Даўніх рэчышч адшукаць сляды. Звонак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
злі́цца, злію́ся, зліе́шся, зліе́цца; зліёмся, зліяце́ся, злію́цца і салью́ся, салье́шся, салье́цца; сальёмся, сальяце́ся, салью́цца; зліўся, зліла́ся, -ло́ся; зліся; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Злучыцца ў адзін паток (пра вадкае, цякучае).
Ручаі зліліся ў рэчку.
2. перан. Аб’яднацца, растварыўшыся адно ў другім, саставіць адно цэлае.
Грукат гармат зліўся ў суцэльную кананаду.
К вясне партызанскія атрады зліліся.
Нашы намаганні зліліся.
|| незак. зліва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца
|| наз. зліццё, -я́, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пазліва́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
1. Зліць з розных пасудзін у адну ўсё, многае. Пазліваць малако ў бітон.
2. Зліць адкуль‑н. усё, многае. Пазліваць ваду з радыятараў.
3. перан. Злучыць у адно цэлае ўсё, многае. Пазліваць атрады ў брыгады.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)