◎ Ко́ўтаб ’мелкае азярцо на лузе’ (Яшк.). Параўн. укр. ковтеб. ковдоба ’тс’ (ЕСУМ, 2, 487). Гл. каўдоба.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

*Ме́рхалаць, ме́рхолоць ’гразь, дрыгва’ (ТС). Палескае. Балтызм. Утворана ад балт. асновы merk‑ (параўн. літ. mer̃kti, лат. mḗrkt ’мачыць’, лат. mḗrks ’невялікая сажалка (азярцо) на лузе’) пры дапамозе суфіксаў ‑ол(а)‑ і ‑оць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

экскава́тар, ‑а, м.

Самаходная землярыйная машына для вымання, перамяшчэння і пагрузкі на транспарт грунту, камення і пад. Некалькі дзён запар непадалёку ад кузні ўсё кланяўся экскаватар — выкідваў балотную твань, шырыў азярцо для птушак. Даніленка. Недалёка працаваў экскаватар, рыхтуючы новыя катлаваны для закладкі фундаментаў. Гурскі.

[Англ. excavator ад лац. excavo — дзяўбу.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гіпалімніён

(ад гіпа- + гр. limnion = азярцо)

тоўшча вады ў глыбокіх вадаёмах, у межах якой тэмпература мала змяняецца на працягу года.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

бача́жына Азярцо сярод грудка (Стол.).

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

металімніён

(ад мета- + гр. limnion = азярцо)

слой вады ў вадаёмах, у межах якога тэмпература летам рэзка паніжаецца з павелічэннем глыбіні, а шчыльнасць вады ўзрастае.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

ко́ўтаб Мелкае азярцо на лузе (Палессе Талст.).

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

Бача́жына ’азярцо сярод грудка’ (Яшкін). Можна параўнаць з рус. дыял. бача́га ’лужына’ (алан.), бочага (СРНГ), бача́г, бача́к вір, глыбокае месца ў рацэ, ручаі’ (ярасл.). Але паходжанне гэтай групы слоў няяснае (гл. Фасмер, 1, 138). Фасмер (1, 202), Шанскі (1, Б, 179) тлумачаць рус. форму боча́г(а) ад моча́г, мо́крый (гл.; там і літ-ра).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

шы́рыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; незак., што.

1. Рабіць больш шырокім па тэрыторыі, расшыраць. Некалькі дзён запар непадалёк ад кузні ўсё кланяўся экскаватар — выкідваў балотную твань, шырыў азярцо для птушак. Даніленка. // Павялічваць у аб’ёме. Халоднае паветра было такое салодкае, што ледзь не да разрыву шырыла магутныя грудзі бацькі. Караткевіч.

2. перан. Ахопліваць вялікую колькасць людзей, рабіць масавым. [Букрэй:] — А ваш, таварышы, абавязак — шырыць, развіваць паўстанне. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вако́нца Прыроднае ці выкапанае на балоцістай амшары паглыбленне, прадаўгаватае азярцо (Віц. Нік.).

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)