Verbum

скалыхну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -ну́ты; зак., каго-што.

1. Зварухнуць, захістаць, прымусіць калыхацца.

Вецер скалыхнуў жыта.

С. калыску (гайдануць з боку ў бок).

2. перан. Усхваляваць, узрушыць; парушыць спакой.

Навіна скалыхнула народ.

спець², 1 і 2 ас. не ўжыв., спе́е; незак.

1. Рабіцца спелым (пра гародніну, злакі і пад.).

На полі спее ячмень.

2. перан. Прымаць закончаную форму; канчаткова складвацца.

У іх спелі новыя планы.

|| зак. паспе́ць, -е́е.

страказа́, -ы́, мн. страко́зы і (з ліч. 2, 3, 4) страказы́, страко́з, ж.

1. Перапончатакрылае насякомае з доўгім брушкам і дзвюма парамі празрыстых сеткавых крылаў.

2. перан. Жывая, вясёлая, непаседлівая дзяўчынка (разм.).

|| прым. страказі́ны, -ая, -ае.

струме́ніць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ніць; незак., што і без дап.

Цячы струменем, струменямі; пашыраць, вылучаць (пах, святло і пад.).

Ручаёк струменіць з-пад арэхавага куста. 3 лесу струменіць пах смалы (перан.: вылучае пах).

суро́дзіч, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Сваяк, родзіч.

2. Чалавек, блізкі з кім-н. па паходжанні, нацыянальнай прыналежнасці, месцы нараджэння.

3. перан. Жывёліна або расліна, што належаць да аднаго роду.

Кошка і яе дзікія суродзічы.

трэ́нне, -я, н.

1. Рух прадмета па паверхні другога прадмета.

Дэталі знасіліся ад трэння.

2. Сіла, якая перашкаджае руху аднаго цела па паверхні другога.

3. перан., мн. -ні, -няў. Спрэчкі, сутыкненні, якія перашкаджаюць нармальнаму ходу справы.

угра́знуць, -ну, -неш, -не; угра́з, -зла; -ні́; зак.

1. Засесці, завязнуць у гразі.

2. перан. Трапіўшы ў якое-н. становішча, не знайсці сіл, магчымасці выйсці з яго (разм.).

У. у даўгах.

|| незак. уграза́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

удзя́чны, -ая, -ае.

1. Які адчувае, выказвае ўдзячнасць або прасякнуты ўдзячнасцю.

У. чытач.

Я вам вельмі ў. за дапамогу.

У. позірк.

2. перан. Які абяцае добрыя вынікі, плён, які можа апраўдаць затрачаныя сілы, сродкі.

Удзячная праца.

укусі́ць, -ушу́, -у́сіш, -у́сіць; -у́шаны; зак., каго-што.

Ухапіўшы, праткнуўшы зубамі (ці праткнуўшы джалам), раніць.

Сабака ўкусіў за руку.

Якая муха яго ўкусіла? (перан.: што з ім, чым ён незадаволены?; разм., жарт.).

|| наз. уку́с, -у, м.

ушчамі́цца, -чамлю́ся, -чэ́мішся, -чэ́міцца; зак., у што.

Аказацца заціснутым, зашчэмленым з двух бакоў.

Парася ўшчамілася ў плот.

У. ў пастку (таксама перан.: апынуцца ў цяжкім становішчы).

|| незак. ушчамля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца і ушчэ́млівацца, -аюся, -аешся, -аецца.