археспо́рый

(ад гр. arche = пачатак + спора)

група клетак, з якіх развіваюцца споры ў імхоў і роўнаспоравых папарацепадобных або мікраспоры ў разнаспоравых папарацепадобных, голанасенных і пакрытанасенных раслін.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

педагене́з

(ад гр. pais, -idos = дзіця + -генез)

спосаб размнажэння некаторых беспазваночных жывёл, пры якім у лічынак развіваюцца неаплодненыя яйцаклеткі, якія даюць пачатак новаму пакаленню (параўн. неатэнія).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

hrrühren

vi (von D) пахо́дзіць, выні- ка́ць

aus dem vrigen Jahrhndert ~ — браць свой пача́так з міну́лага стаго́ддзя

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

gens

n -, Agnzi¦en i Agntia

1) ру́хаючая сі́ла

2) філас. актыўны пача́так

3) хім. аге́нт, дзе́йнічаючы фа́ктар

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

nschnitt

m -(e)s, -e

1) разрэ́з, надрэ́з

2) зачы́н, пача́так дзе́яння

3) пе́ршы адрэ́заны кава́лак хле́ба

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

з’арганізава́ць, ‑зую, ‑зуеш, ‑зуе; зак., каго-што.

1. Аб’яднаць, згуртаваць для якой‑н. мэты; арганізаваць. З’арганізаваць масы.

2. Стварыць, заснаваць што‑н., пакласці пачатак існаванню чаго‑н. Адным словам, у той вечар, як выступіў Шульга, у нас быў гэтакі зрух, што я ўжо радаваўся: рагазінцы першымі ў раёне з’арганізуюць калгас. Сабаленка.

3. Наладзіць арганізацыйна. З’арганізаваць вытворчасць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зача́ць 1, ‑чну, ‑чнеш, ‑чне; ‑чнём, ‑чняце; пр. зачаў, ‑ла, ‑ло; зак., каго.

Уст. Зарадзіць, даць пачатак жыцця каму‑н. Зачаць дзіця.

зача́ць 2, ‑чну, ‑чнеш, ‑чне; ‑чнём, ‑чняце; пр. зачаў, ‑ла, ‑ло; зак., што.

Разм. Пачаць, прыступіць да чаго‑н. Зачаць гаворку. □ І вось дзесь блізка, перш нясмела Зайграў глушэц і абарваўся Ды зноў зачаў, разбалбатаўся. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

непатрэ́бшчына, ‑ы, ж.

Разм.

1. Тое, у чым няма патрэбы, неабходнасці. Нельга, каб пачатак у апавяданні быў вялы, доўгі, загрува[шч]аны ўсякай непатрэбшчынай. Скрыган. // Непатрэбныя рэчы, хлам. Стары хляўчук быў застаўлены каністрамі, вёдрамі, завалены рознай непатрэбшчынай. Ваданосаў.

2. Глупства, бязглуздзіца, лухта. Трэба было перапыніць Яўгена, не даць нагаварыць непатрэбшчыны. Савіцкі. [Арцём Іванавіч] ішоў, а ў галаву лезла ўсялякая непатрэбшчына. Грахоўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Ву́рачча ’урочышча’ (стаўб., Прышч. дыс.). З больш ранняга *урочье, часцей уро́чышча (гл.) (ад урок ’умова, дагавор’), г. зн. ’устаноўленае месца, якое мае сваю назву’; цяжка вытлумачыць перанос націску на пачатак слова, магчыма, у выніку пераасэнсавання пачатковага складу слова як прыстаўкі ву‑ (вы‑), якая заўсёды выступае пад націскам.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Панікадзі́ла ’вялікая люстра са свечкамі або стаячы кандэлябр перад іконамі’ (ТСБМ). Рус. паникади́ло ’вісячы падсвечнік для вялікай колькасці свечак’, ст.-рус. паникандѣло, паникадило. З сяр.-грэч. πολυκάνδηλον, якое было набліжана да кадзіла (гл.) (Міклашыч, 231; Фасмер, 3, 197). Пачатак слова Фасмер (там жа) тлумачыць уплывам слова паніхі́да.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)