кантрапу́нкт, ‑а, М ‑кце, м.

1. Від шматгалосся, заснаваны на адначасовым гарманічным спалучэнні некалькіх самастойных галасоў, а таксама навука пра разнавіднасці і правілы падобных спалучэнняў.

2. Аддзел тэорыі музыкі, прысвечаны вывучэнню такіх спалучэнняў.

3. Мелодыя, якая гучыць адначасова з асноўнай мелодыяй.

[Ням. Kontrapunkt.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сіла́ба-тані́чны, ‑ая, ‑ае.

Заснаваны на захаванні пэўнай колькасці складоў у вершаваным радку пры правільным чаргаванні ў ім націскных і ненаціскных складоў (пра вершаскладанне). Для.. сілаба-танічнай сістэмы характэрна аднатыпнасць рытмічнага і метрычнага малюнка ў межах вершаванай страфы, наяўнасць рыфмаў. «Полымя».

[Ад грэч. syllabē — склад і tonos — паціск.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

эліпты́чны, ‑ая, ‑ае.

1. Звязаны з вылічэннямі, якія адносяцца да эліпса (у 1 знач.). Эліптычныя інтэгралы. Эліптычная геаметрыя.

2. Які мае форму эліпса (у 1 знач.). Эліптычныя галактыкі.

3. У мовазнаўстве — заснаваны на апушчэнні якога‑н. члена сказа, які лёгка падразумяваецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

арнітаптэ́р

(ад арніта- + -птэр)

лятальны апарат з махаючымі крыламі, заснаваны на прынцыпе палёту птушак.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

асана́нс

(фр. assonance)

паэтычны прыём, заснаваны на супадзенні націскных галосных гукаў у недакладных рыфмах.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

экспірато́рны

(ад лац ехріrare = выдыхаць)

заснаваны на экспірацыі, звязаны з экспірацыяй (напр. э. націск).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

рэа́льны, -ая, -ае.

1. Які сапраўды існуе ў рэчаіснасці, не ўяўны.

Р. факт.

2. Які можа быць ажыццёўлены, здзейснены.

Рэальныя планы.

Р. тэрмін.

3. Практычны, заснаваны на разуменні наяўных умоў, абставін.

Рэальная палітыка.

Р. погляд на жыццё.

○

Рэальнае вучылішча — у дарэвалюцыйнай Расіі: агульнаадукацыйная сярэдняя навучальная ўстанова без выкладання старажытных моў, з пераважаннем у навучальным плане прыродазнаўчанавуковых прадметаў.

Рэальная заработная плата (спец.) — пакупная здольнасць намінальнай заработнай платы.

|| наз. рэа́льнасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

акцыяне́рны

(ад фр. actionnaire = акцыянер)

заснаваны на акцыях​2 (напр. а-ае таварыства).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

гра́фіка, ‑і, ДМ ‑фіцы, ж.

1. Від выяўленчага мастацтва, заснаваны на стварэнні малюнка лініямі, штрыхамі. // зб. Творы гэтага мастацтва. Кніжная графіка. Выстаўка савецкай графікі.

2. Спосаб перадачы жывой мовы пісьмовымі знакамі. // Друкаваныя або пісаныя знакі, якія адпавядаюць гукам мовы, інтанацыям, паўзам.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

аліга́рхія, ‑і, ж.

1. У антычныя часы і сярэдневякоўе — дзяржаўны лад, заснаваны на панаванні невялікай групы найбольш багатых і знатных асоб, а таксама пануючая група. Венецыянская алігархія.

2. перан. Палітычнае і эканамічнае панаванне невялікай групы імперыялістаў, прадстаўнікоў буйнога манапалістычнага капіталу. Фінансавая алігархія.

[Грэч. oligarchia — улада нямногіх.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)