Verbum

адключы́цца, ‑ключуся, ‑ключышся, ‑ключыцца; зак.

Перастаць дзейнічаць у выніку раз’яднання з агульнай сістэмай. Светафор аўтаматычна адключыўся. // перан. Пакінуць ранейшы занятак, адарвацца ад каго‑, чаго‑н.; супакоіцца. «Хочуць, каб я ў белых штоніках гуляў паміж кветак і кіпарысаў і да канца сваіх дзён быў курортнікам, каб адключыўся ад тае энергіі, якую мне дае жыццё», — думаў Катаводаў. Грахоўскі.

засмя́гнуць і засма́гнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.

1. Звяць, засохнуць ад недахопу вільгаці. — Дзякаваць богу, дачакаліся, а то ж усё засмягла, лён аж пакруціўся, — радавалася гаспадыня першаму чэрвеньскаму дажджу. Грахоўскі.

2. Высахнуць, перасохнуць (пра губы, рот). [Хвошч] цяжка, з надрывам соп.., бо не было як дыхаць — у роце ўсё засмягла. Лупсякоў. Засмаглі вусны, і запёкся рот. Дубоўка.

сі́таваты, ‑ая, ‑ае.

1. Пашкоджаны сітаватасцю (пра драўніну).

2. Спец. Які мае адтуліны, поры, што робіць рэчыва пранікальным для вадкасці і газу. Сітаваты грунт.

3. Наогул пра што‑н., што нагадвае паверхню сіта; у дзірках і порах. Сітаваты лёд. □ Праз акенца відзён пашарэлы сітаваты снег. Грахоўскі. [Яроцкі:] — Гэта вераснёвы жоўты антон, парэзаны ды ў сітаватую тканіну загорнуты. Панюхай. Караткевіч.

смярдзю́чы, ‑ая, ‑ае.

Які вылучае смурод; смуродны. Іван сеў побач з Гэляю, Звесіўшы кудлатую галаву, прагна курыў смярдзючы самасад. Грахоўскі. Хворы Нор тры тыдні ляжаў паміж гарачымі катламі, на кучы смярдзючай прамасленай паклі. Шамякін. // Які насычаны смуродам, прапах ім. А вось жа брала яна мяне за душу. І мяне, і ўсіх, хто слухаў у смярдзючым бараку светлую музыку. Даніленка.

шэдэ́ўр, ‑а, м.

Узорны, выдатны твор мастацтва, майстэрства. У нацыянальнай галерэі, дзе выстаўлены шэдэўры Цорна і Рубенса, вісіць таксама мазня новых модных мастакоў. Мележ. Шэдэўр сусветнай лірыкі, славуты «Ветразь» напісаў шаснаццацігадовы Лермантаў, дваццацігадовы Пушкін быў ужо аўтарам «Руслана і Людмілы». Грахоўскі. Вобраз Веры ў выкананні Ждановіч быў сапраўдным шэдэўрам і атрымаў вельмі высокую ацэнку гледача і прэсы. «Полымя».

[Ад фр. chef-d'oeuvre.]

навасёл, ‑а, м.

1. Той, хто пасяліўся ў новым доме або ў новай кватэры. Скора новы дом і засялілі. Я нават і не заўважыла, калі пераехалі навасёлы. Арабей.

2. Той, хто нядаўна пасяліўся на новым месцы, прыехаўшы аднекуль здалёк. Палатка і рамантычны быт, праца ў адным катлаване здружылі ўсіх першых навасёлаў. Грахоўскі. Ля кастра пелі песню пра цалінных навасёлаў. Асіпенка.

пакі́дацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

1. Кідацца на працягу нейкага часу. — Захварэла [маці] пры немцах на тыфус. Тыдні тры пакідалася ў гарачцы і памерла. Грахоўскі.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Кінуцца, упасці на што‑н. або куды‑н. — пра ўсіх, многіх. Камандзір даў каманду спыніцца. Чырвонаармейцы пакідаліся на траву пад бярозамі, паабапал шырокай дарогі. Чорны.

пакіда́цца, ‑а́ецца; незак.

Зал. да пакіда́ць.

панасыпа́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.

1. і чаго. Насыпаць чаго‑н. у многіх месцах, усюды або ў вялікай колькасці. Панасыпаць курганы. □ За мінулую ноч столькі ўсюды панасыпала снегу, што і кроку ў бок ад дарогі нельга ступіць. М. Стральцоў.

2. Сыплючы, напоўніць усё, многае. Каля свірка хлопцы згружалі з фурманак мяхі з жытам і лаяліся.. — Бач ты, панасыпалі, як завязаць. Грахоўскі.

ненасы́тны, ‑ая, ‑ае.

1. Такі, якога цяжка накарміць; пражэрлівы. Ненасытны звер.

2. перан. Які не можа здаволіцца дасягнутым, тым, што мае; прагны. Я быў ненасытны ў сваёй творчасці і захапляўся адначасова стварэннем у адной п’есе некалькіх характараў, не падобных адзін на аднаго і процілеглых адзін аднаму. Сяргейчык. Багацелі год ад году Ненасытныя паны, Бо схавалі ад народа Шчасце з Праўдаю яны. Грахоўскі.

пашарэ́ць, ‑эю, ‑эеш, ‑эе; зак.

Зрабіцца шэрым або больш шэрым. Пад раніцу мокры снег падшэрх і пашарэў ад сажы і соцень, салдацкіх ботаў. Грахоўскі. Светлы, з тонкім мі рысамі твар за гэтую ноч асунуўся і пашарэў. Мележ. Калі .. [Васіль] прачнуўся, была яшчэ ноч. Але неба прыкметна пашарэла. Сачанка. / у безас. ужыв. [Ціток:] — Каб крышку на дварэ пашарэла, то я б і пайшоў. Лобан.