варо́чаць², -аю, -аеш, -ае; -аны; незак.
1. каго-што. Пераварочваць з боку на бок, варушыць.
В. каменне.
В. сена.
2. што. Валіць на бок, перакульваць.
В. крэслы.
3. што, чым. Круціць вакол восі.
В. кола.
4. чым. Распараджацца, кіраваць чым-н. вялікім, важным (разм.).
В. мільёнамі.
В. справамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
абра́міць, -млю, -міш, -міць; -млены; зак., што (спец.).
1. Уставіць у раму.
А. партрэт.
2. перан. Акружыць сабой што-н., размяшчацца вакол чаго-н., акружаючы як рамкай.
3. спец. Уводзіць абрамленне ў мастацкі твор; служыць абрамленнем у мастацкім творы.
|| незак. абрамля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
|| наз. абрамле́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
агляну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся; зак.
1. Паглядзець, павярнуўшы галаву назад; азірнуцца.
Хлопец ні разу не аглянуўся.
2. Паглядзець вакол сябе.
А. навокал.
А. на мінулыя вякі (перан.).
|| незак. агля́двацца, -аюся, -аешся, -аецца і агляда́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
|| наз. агля́дка, -і, ДМ -дцы, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
узварушы́ць, -ушу́, -у́шыш, -у́шыць; -у́шаны; зак., каго-што.
1. Злёгку паварушыць, разварушыць.
У. зямлю вакол дрэва.
2. перан. Вывесці са стану вяласці, пасіўнасці; расшавяліць, узняць; абудзіць, ажывіць (разм.).
У. народ.
У. успаміны.
3. перан. Выклікаць глыбокія пачуцці, узрушыць (разм.).
Вестка надта ўзварушыла яе.
|| незак. узвару́шваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
цыкло́н, -а і -у, м.
1. -у. Віхравы бурны рух атмасферы ў вялікім радыусе, утвораны вакол месцаў з нізкім атмасферным ціскам.
2. -а. Апарат для аддзялення цвёрдых часціц ад газу.
|| прым. цыкло́нны, -ая, -ае, цыклана́льны, -ая, -ае і цыклані́чны, -ая, -ае.
Цыклонны вецер.
Цыкланічная дзейнасць (узнікненне цыклонаў і антыцыклонаў).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
напрака́т, прысл.
У часовае карыстанне за плату. Уздоўж пакойчыка ненакрыты даўгаваты стол, вакол стала гнутыя венскія крэслы, што былі ўзяты напракат з рэстаранчыка паблізу. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ямб, ‑а, м.
Вершаваны размер — двухскладовая стапа з націскам на другім складзе, напрыклад: Мароз,/ зіма,/ Снягі/ вакол,/ І спіць/ трава,/ Пад сне/ гам дол. Колас.
[Грэч. jambos.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спіра́ль, ‑і, ж.
1. Незамкнутая крывая лінія, якая ўтварае шэраг абаротаў вакол пункта на плоскасці або вакол восі. Апісаць спіраль. // Лінія, кірунак такога выгляду, формы. Частку лескі абкруціце па спіралі вакол вудзільна і прапусціце пад гумавую трубку на вяршыні. Матрунёнак. // Прадмет, рэч і пад., звітыя, скручаныя па такой лініі. Спіралі плюшчу. □ Спіраль важкага каната са свістам развінулася. Самуйлёнак. // у знач. прысл. спіра́ллю. У выглядзе такой лініі. Дарога спіраллю віецца. Вялюгін.
2. Дрот ці спружына спецыяльнага прызначэння, якія маюць вінтавую форму. Паспяшаўся на палубу, а прас не выключыў. Спіраль перагарэла. Мыслівец.
3. Фігура вышэйшага пілатажу. Самалёт задрыжаў, увайшоў у крутую спіраль. Алешка.
[Ад лац. spira — выгіб.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
німб
(п.-лац. nimbos = воблака, туман)
1) выява ззяння ў выглядзе круга вакол галавы як сімвал святасці на іконах, карцінах рэлігійнага зместу;
2) перан. атмасфера поспеху вакол каго-н. (напр. н. славы).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ко́кан
(фр. cocon)
абалонка, якую будуе вакол сябе вусень перад ператварэннем у кукалку.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)