скута́гій

(п.-лац. scutagium, ад лац. scutum = шчыт)

ваенны пабор у сярэдневяковай Англіі, які браўся з трымальнікаў ленаў замест асабістай вайсковай службы.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

АВАНТУРЫ́ЗМ

(ад франц. aventure прыгода),

дзейнасць, заснаваная на рызыкоўных падазроных учынках з мэтай дасягнуць лёгкага поспеху, выгады; справа, распачатая без уліку рэальных умоў і магчымасцяў. Як правіла, мае на мэце задавальненне карыслівых інтарэсаў, але ў большасці выпадкаў канчаецца правалам. Найб. страты грамадству прыносяць палітычны, эканам., ваенны авантурызм.

т. 1, с. 59

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

пара́д

(фр. parade)

урачыстае праходжанне войск з баявой тэхнікай, а таксама спартыўных і іншых калектываў з выпадку свята (напр. ваенны п., фізкультурны п.).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

сераскі́р

(тур. serasker < перс. sär’askär, ад sär = галава + ар. ’askar = воін)

галоўнакамандуючы ў султанскай Турцыі 16—18 ст., з 19 ст.ваенны міністр.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

каміса́р, ‑а, м.

1. Кіруючая асоба з грамадска-палітычнымі, арганізацыйнымі, адміністрацыйнымі функцыямі. Батальённы камісар. Ваенны камісар. Народны камісар. □ У вайну Пракоп Пракопавіч партызаніў: спачатку быў камандзірам атрада, .. пасля — камісарам брыгады. Шамякін.

2. За мяжой і ў Расіі ў 18 — пачатку 20 стст. — чыноўнік, які выконвае паліцэйскія функцыі; прыстаў. Пан Крулеўскі назначаецца павятовым камісарам, войтаў па валасцях ставяць. Колас.

[Фр. commissaire.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

стратэ́г, ‑а, м.

Палкаводзец, знаўца стратэгіі (у 1 знач.). [Генерал-маёр] меў вялікі ваенны вопыт і сярод генералітэт[у] лічыўся лепшым стратэгам і тактыкам. Шамякін. // перан. Высок. Празорлівы, вопытны палітычны кіраўнік; чалавек, які валодае майстэрствам кіраўніцтва грамадскай і палітычнай барацьбой. [Ленін] увабраў у сябе .. ўсё лепшае, што ёсць у людзях, у народзе. Ленін — геніяльны стратэг рэвалюцыі. Ленін — баец, Ленін — вучоны, Ленін — інтэлігент. «Звязда».

[Ад грэч. stratēgos — военачальнік.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

martial

[ˈmɑ:rʃəl]

adj.

1) вае́нны

martial music — вае́нная му́зыка

2) ваяўні́чы, адва́жны

a martial spirit (nation) — ваяўні́чы дух (наро́д)

martial law — вае́ннае стано́вішча

to declare martial law — абвясьці́ць вае́ннае стано́вішча

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

А́САД Хафез аль

(н. 7.8.1930, правінцыя Латакія, Сірыя),

сірыйскі дзярж., паліт. і ваенны дзеяч. Ген. арміі (1968). Мае вышэйшую ваен. адукацыю. Камандуючы ВПС (1964—70), адначасова з 1966 міністр абароны. У 1970—71 прэм’ер-міністр. З 1971 прэзідэнт Сірыйскай Арабскай Рэспублікі. Ген. сакратар Партыі араб. сацыяліст, адраджэння (БААС, з 1971).

т. 2, с. 18

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

АТАШЭ́

(франц. attache літар. прымацаваны),

1) дыпламатычны ранг, які прысвойваецца супрацоўнікам міністэрстваў замежных спраў.

2) Штатная пасада ў пасольствах і місіях. У міжнар. дыпламат. практыцы існуюць спец. аташэ: гандлёвы, фін., ваенны, па пытаннях культуры, друку (прэс-аташэ) і інш. Усе аташэ ўключаюцца ў склад дыпламат. прадстаўніцтва і карыстаюцца дыпламат. прывілеямі.

т. 2, с. 70

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

зара́, -ы́, мн. зо́ры і (з ліч. 2, 3, 4) зары́, зор, ж.

1. Яркая афарбоўка гарызонту перад усходам і пасля заходу сонца.

Вячэрняя з.

Ад зары да зары (увесь дзень або ўсю ноч). Ні свет ні з. (надта рана).

2. перан. Пачатак, зараджэнне чаго-н. радаснага.

На зары цывілізацыі.

З. свабоды.

3. Ранішні або вячэрні ваенны сігнал.

Іграць зару.

4. звычайна мн. Зорка.

Ужо ў небе зазіхацелі зоры.

|| прым. заравы́, -а́я, -о́е (да 1 знач.).

З. захад.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)