развяза́цца
1. áufgehen* vi (s), sich lösen (пра вузел і пад.);
2. разм (з кім-н з чым-н) lóswerden аддз vi (s); sich (D) etw. vom Háls(e) scháffen;
◊ язы́к развяза́ўся die Zúnge löste sich
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Turpe est aliud loqui, aliud sentire
Ганебна адно гаварыць, а другое думаць.
Недостойно одно говорить, а другое думать.
бел. Чорную душу і залаты язык не схавае. У воды з мілым тварам, а за воды крутым варам.
рус. Не годится в неправде язык шевелить, чтобы в очи хва лить, а за очи хулить.
фр. Un homme à l’âme double (Человек с двойной душой). Un homme à double face (Двуличный человек). Il pleure d’un œil et rit de l’autre (Одним глазом плачет, другим смеётся).
англ. Practice what you preach (Делай то, что проповедуешь).
нем. Gebrochenes Versprechen ‒ gesprochenes Verbrechen (Нарушенное обещание ‒ высказанное преступление).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
вы́валіць I сов.
1. в разн. знач. вы́валить;
в. седака́ з сане́й — вы́валить седока́ из сане́й;
наро́д ~ліў з клу́ба — наро́д вы́валил из клу́ба;
2. вы́ложить, вы́сыпать;
~ліў на стол усё, што было́ ў кішэ́ні — вы́ложил (вы́сыпал) на стол всё, что бы́ло в карма́не;
3. разг. вы́сунуть;
язы́к ~ліў — язы́к вы́сунул
вы́валіць II сов. (сукно) вы́валять, сваля́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
до́ўгі
1. дли́нный;
д. шлях — дли́нный путь;
~гая суке́нка — дли́нное пла́тье;
2. (во времени) до́лгий, дли́тельный, продолжи́тельный; дли́нный;
д. час — дли́тельное (продолжи́тельное) вре́мя;
д. дзень — до́лгий (дли́нный) день;
◊ д. язы́к — дли́нный язы́к;
~гія ру́кі — дли́нные ру́ки;
д. рубе́ль — дли́нный рубль;
~гая пе́сня — до́лгая пе́сня;
адкла́дваць у ~гую скры́нку — откла́дывать в до́лгий я́щик;
~гая гісто́рыя — дли́нная исто́рия
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
прытрыма́ць сов.
1. (поддерживая, не дать упасть) придержа́ть;
2. (приостановить, замедлить движение) придержа́ть, попридержа́ть, приудержа́ть;
п. ко́ней — придержа́ть (попридержа́ть, приудержа́ть) лошаде́й;
3. (приостановить, отсрочить что-л.) задержа́ть;
абло́жныя дажджы́ ~ма́лі жніво́ — обложны́е дожди́ задержа́ли жа́тву;
4. (приберечь, не пустить в оборот) придержа́ть, попридержа́ть;
п. я́блыкі да вясны́ — придержа́ть (попридержа́ть) я́блоки к весне́;
◊ п. язы́к — придержа́ть язы́к
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
паваро́чвацца несов.
1. в разн. знач. повора́чиваться; (поворачивать голову, туловище в какую-л. сторону — ещё) обора́чиваться; см. павярну́цца 1;
2. разг. (быстрее что-л. делать) повора́чиваться;
хутчэ́й ~вайся! — скоре́е повора́чивайся!;
3. страд. повора́чиваться; обора́чиваться; обраща́ться; наклоня́ться; употребля́ться, испо́льзоваться; перевора́чиваться; см. паваро́чваць 2-6;
4. разг. (пребывать) находи́ться, обрета́ться;
◊ язы́к не ~ваецца сказа́ць — язы́к не повора́чивается сказа́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
праглыну́ць сов., прям., перен. проглоти́ть;
п. ко́стачку — проглоти́ть ко́сточку;
це́мра ~ну́ла по́стаць чалаве́ка — темнота́ проглоти́ла фигу́ру челове́ка;
п. кні́гу — проглоти́ть кни́гу;
◊ п. пілю́лю — проглоти́ть пилю́лю;
п. язы́к — проглоти́ть язы́к;
(бы́ццам, нібы́) му́ху праглыну́ў — (то́чно) му́ху проглоти́л;
жыўцо́м бы ~ну́ў — живьём бы съел;
як аршы́н ~ну́ў — как (сло́вно) арши́н проглоти́л;
ні вы́плюнуць ні п. — проти́вно есть и жа́лко вы́плюнуть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
блы́таны, ‑ая, ‑ае.
1. Бязладна пераплецены, заблытаны. Блытаныя сляды. □ Ніжэй павуцінне плыве доўгімі блытанымі ніткамі. Алешка. Яшчэ на сцежках блытаных Стаяць іх [партызанаў] буданы. Хведаровіч. // Няцвёрды, няўпэўнены (пра крокі, хаду). Блытаныя крокі.
2. У якім цяжка разабрацца, няясны, недакладны, супярэчлівы. Блытаная справа. Блытаныя паказанні. □ Прамова Лабановіча была наўперад крыху блытаная, словы неяк не слухалі яго, і язык варочаўся не так, як належыць. Колас. Хлопцы недаўменна слухалі блытанае Казікава апавяданне і не зусім разумелі яго. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
трэ́скацца, ‑аецца; незак.
Утвараць, даваць трэшчыну, расколвацца. У сухмень, калі доўга не было дажджу, зямля на .. [сцяжыне] трэскалася, а ў непагадзь размоклы ад вільгаці глей угінаўся пад нагамі, злёгку падрыгваў. Навуменка. Зіма асцярожна пакіне белую байкавую коўдру на жытнюю рунь — не вымярзай, жытцо, не трэскайся, зямля. Ермаловіч. / Пра скуру рук, губ і пад. Ад .. [сонца] гарэла галава і смылелі шчокі, трэскаліся сухія вусны і сох у роце язык. Пташнікаў. // Разрывацца, лопацца. Пупышкі ліпы трэскаліся.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сці́пны ’паважны; скромны, сарамлівы’ (Нік., Оч.), ’лоўкі, акуратны’ (Касп.), ’хто ўмее добра працаваць’ (докш., ушац., Пан.), ’працалюбівы’ (Шат.). Відаць, узыходзіць да чэш. vtípný ’вынаходлівы, кемлівы, лоўкі, дасціпны’ няяснага паходжання (выводзяць з *tipati ’ўпіхваць, уціскаць’, гл. Борысь, 121), верагодна, праз польскае пасрэдніцтва, дзе пераважаюць формы *stip‑ з прыстаўкай (Басай-Сяткоўскі, Słownik, 50). Гл. дасціпны, досціп (гл.) з выпадзеннем ў (Станкевіч, Язык, 1029), параўн. ст.-бел. недовсципъ, недовтипъ ’някемлівасць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)