палаталіза́цыя, ‑і, ж.
Спец. Змякчэнне зычных гукаў шляхам дабавачнага пад’ёму сярэдняй часткі языка да паднябення. Палаталізацыя гука «л».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скід, ‑у, М ‑дзе, м.
У геалогіі — перамяшчэнне часткі горных парод па трэшчыне ў вертыкальным або нахільным кірунку.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
суднапад’ём, ‑у, м.
Пад’ём затанулых суднаў, а таксама суднаў, якія плаваюць, для агляду і рамонту іх падводнай часткі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чляні́цца, членіцца; незак.
1. Дзяліцца, падзяляцца на часткі, расчляняцца. Вусікі пчалы членяцца на сегменты.
2. Зал. да чляніць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
электралі́т, ‑у, М ‑ліце, м.
Хімічнае рэчыва, якое раскладаецца на састаўныя часткі пры праходжанні праз яго электрычнага току.
[Ад слова электра... і грэч. lytós — растваральны.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
электро́ліз, ‑у, м.
Спец. Хімічны працэс разлажэння рэчыва на састаўныя часткі пры праходжанні праз яго раствор электрычнага току.
[Ад слова электра... і грэч. lýsis — распад.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
экстрапаля́цыя
(фр. extrapolation, ад лац. extra = паза, звыш + polire = рабіць гладкім)
пашырэнне вывадаў, атрыманых пры вывучэнні адной часткі з’явы, на іншыя яе часткі.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
ГЫДА́Н,
горная сістэма на ПнУ Азіяцкай часткі Расіі; гл. Калымскае нагор’е.
т. 5, с. 553
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
распа́сціся, ‑падзецца; пр. распаўся, ‑палася; зак.
1. Разваліцца на часткі, рассыпацца на кускі. Патрэскаліся трубкі і вось-вось, здаецца, выпадуць спіцы, распадзецца кола. Галавач. І карчы вырываюць з карэннем лясныя лемяшы, ды так вырываюць, што, здаецца, трактар са скрыпам зараз лопне ад натугі, распадзецца. Пестрак. // Раскласціся на састаўныя часткі. Малекула распалася на атамы.
2. Раздзяліўшыся на часткі, перастаць існаваць. У IV стагоддзі нашай эры Рымская імперыя распалася на дзве часткі — Заходне-Рымскую і Усходне-Рымскую, або Візантыю. Залескі. У пачатку дваццатых гадоў ад няшчаснага выпадку загінуў старэйшы брат. Сям’я ўся распалася. Машара. Аб’яднаны атрад палкоўніка Лянкевіча зноў распаўся. Якімовіч. // перан. Разладзіцца, парушыцца. Сяброўства распалася. Вяселле распалася.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
расшчапі́цца, ‑шчэпіцца; зак.
1. Раскалоцца, раздзяліцца на часткі. Палка расшчапілася. □ Грукнуў кулаком аб сасновы стол [Ціхан] так моцна, ажно стол расшчапіўся. Бядуля. Верхавіна [дуба] ад перуновага ўдару крыху расшчапілася і засохла. Ляўданскі. // Раздрабіцца ад удару. Косць расшчапілася.
2. Перастаўшы сціскацца, паслабіцца, разняцца, раз’яднацца. Вольчыны пальцы самі расшчапіліся, і вяргіні ўпалі на дол. Марціновіч.
3. Спец. Раздрабіцца, распасціся на часткі. Валакно расшчапілася.
4. Спец. Раскласціся на часткі ў выніку хімічнай рэакцыі. Эфір расшчапіўся.
5. Спец. У выніку фізічнага ўздзеяння распасціся (пра атамы).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)