Ві́на 1 ’пікі (у картах)’ (БРС, Нас.), ві́ны (Шат., Нас.), ві́ні (Касп.). Укр. ви́но ’пікавая масць’, рус. ви́ни ’тс’. Запазычана з польск. wino ’масць пікі ў картах’; назва паходзіць ад wino ’вінаград’, які быў намаляваны на картах (Насовіч, 58; Шанскі, 1, В, 100).

Ві́на 2 ’пасаг’ (маг., Бр.), укр. віно, рус. ленінгр. вина́ ’выкуп за маладую’, рус. ве́но ’пасаг’, ст.-рус. вѣно, польск. wiano, в.-луж. wěno, чэш. věno, славац. veno ’тс’. Дыялектны варыянт з ‑і‑ ўзнік, відаць, пад уплывам украінскай мовы, гэта не зусім дакладны запіс вузкага ‑ê‑. Параўн. таксама ўсх.-польск. wino ’пасаг’. Да ве́на (гл.).

Віна́ 1 ’нядобры ўчынак, правіннасць’ (БРС, КТС). Укр. вина́ ’віна, абвінавачванне’, рус. вина́ ’віна, пачатак, крыніца, падстава’; ’правіннасць, учынак, грэх’, пск. ’правіннасць, абавязак’, ст.-рус. вина ’вина, правіннасць, грэх, абвінавачванне’ (XII ст.); ’асуджэнне, пакаранне’ (з XVII ст.), польск. wina ’віна, правіннасць, грэх’, н.-луж. wina, в.-луж. wina, чэш. vina, славац. vina ’тс’, макед. вина ’віна, злачынства’, балг. вина ’віна’, ст.-слав. вина. Прасл. vina < і.-е. *u̯ei‑n‑a, роднаснае ад літ. vaina ’памылка’, лат. vaĩna ’віна, недахоп’, vainȃt ’вініць, абвінавачваць, ганіць’, ’прычыняць шкоду’. Іншыя і.-е. мовы маюць фармант ‑t‑, які далучаецца да асновы *u̯ei‑, напр., лац. vitium. Гл. Праабражэнскі, 1, 84; Брукнер, 625; Фасмер, 1, 316; Шанскі, 1, В, 99; КЭСРЯ, 81; Скок, 3, 594; БЭР, 1, 148; Голуб-Копечны, 416; Махэк₂, 690.

Віна 2 ’прычына’ (Кар., КТС), рус. вина́ ’пачатак, прычына, крыніца, зачэпка’, ст.-рус. вина ’прычына, падстава’, польск. wina, н.-луж., в.-луж. wina ’тс’, чэш., славац. vina ’прычына чаго-небудзь дрэннага, благога’, ст.-слав. вина ’прычына’. Відавочна, гэта семантычны перанос ад віна 1 (гл.). Карскі (Труды, 204) лічыць лексему віна ’прычына’ паланізмам.

Віна 3 ’плата суддзю і інш. чыноўнікам’ (Гарб.), укр. вина ’суровая пошліна’, ст.-рус. вина ’асуджэнне, пакаранне, кара’; ’грыўня’; ’плата за шкоду’; ’пошліна’, польск. wina ’грыўня, грашовая плата за правіннасць’, лат. vaĩna ’вінаватасць’. Да віна́ 1 (гл.). Лексема гэта, відаць, у бел. мову перайшла са ст.-рус. мовы (юрыдычнай тэрміналогіі).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

charge​1 [tʃɑ:dʒ] n.

1. пла́та; цана́; выда́ткі, расхо́ды

2. абавя́зак; адка́знасць; апе́ка, апекава́нне; нагля́д;

be in charge of не́сці адка́знасць; адка́зваць (за што-н. або каго-н.)

3. гадава́нец; гадава́нка; выхава́нец; выхава́нка

4. абвінава́чанне;

arrest on a charge of murder/theft арыштава́ць па абвінава́чанні ў забо́йстве/крадзяжы́

5. ата́ка

6. зара́д

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

заслу́га ж. заслу́га;

~гі пе́рад наву́кай — заслу́ги пе́ред нау́кой;

гэ́та не мая́ з. — э́то не моя́ заслу́га;

◊ па ~гах — по заслу́гам, за де́ло;

ста́віць сабе́ ў ~гу — ста́вить себе́ в заслу́гу;

па ~гах і запла́та — посл. по заслу́гам и пла́та

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

узвы́сіцца, ‑вышуся, ‑высішся, ‑высіцца; зак.

1. Паэт. Узняцца ўвысь, увышыню; падняцца вышэй навакольнага. Кожны парастак прагнуў Узвысіцца дрэвам магутным, Кожны лісцік хацеў Разрасціся ў агромністы ліст. Гілевіч.

2. Дасягнуць больш высокага грамадскага становішча або значэння; узняць свой аўтарытэт. [Высоцкі:] Масква яшчэ больш узвысілася над светам, як сімвал свабоды. Гурскі. [Белавус] убачыў смешную фанабэрыю чатырох маладых хлопцаў, іх наіўнае жаданне ўзвысіцца ў вачах дзяўчыны, якая падабалася. Савіцкі.

3. Павысіцца, стаць больш рэзкім, гучным (пра голас). Гугнявы голас перакладчыка ўзвысіўся ў такой меры, што строй аж жахнуўся. Сабаленка.

4. Узрасці (пра цэны і пад.). Плата за ўваход у музей узвысілася.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

komorne

н. кватэрная плата;

ściągać z kogo komorne — спаганяць з каго кватэрную плату;

wymówić komu komorne — адмовіць каму ў далейшым кватараванні

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

hire

[haɪr]

1.

v.t.

1) згаджа́ць (рабо́тніка); найма́ць (рабо́тніка, машы́ну, ко́ней)

to hire out — найма́цца

2) дава́ць у на́ймы

2.

n.

1) наёмная пла́та

2) на́йм -у m., pl. на́ймы

to work for hire — працава́ць па на́йму

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

hire​1 [ˈhaɪə] n.

1. наём; прака́т; зда́ча ў наём;

let smth. (out) on hire здава́ць што-н. у наём/напрака́т;

take smth. on hire узя́ць што-н. напрака́т;

cars for hire выдаю́цца машы́ны напрака́т

2. пла́та за наём, за прака́т;

The price includes the hire of the boat. Цана ўключае пракат лодкі.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

rent

I [rent]

1.

n.

1) кватэ́рная пла́та; пла́та за арэ́нду зямлі́ і пад., чынш -у m.

2) наём на́йму, прака́т -у m. (часо́вае карыста́ньне)

for rent — у на́ймы (пако́й, дом); на прака́т (а́ўта і пад.)

2.

v.t.

1)

а) найма́ць што ў каго́

б) дава́ць у на́ймы

2) браць або́ аддава́ць у арэ́нду (дом, по́ле), на прака́т (машы́ну)

II [rent]

1.

n.

1) дзі́рка, про́разь f.

2) разьбіцьцё n., раско́л -у m. (у арганіза́цыі)

2.

v., p.t. and p.p. of rend

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

Жаўне́р ’польскі салдат’ (ТСБМ), ’салдат’ (БРС). Рус. жолнер ’польскі салдат’, укр. жовнір ’тс’, ’салдат’. З польск. żołnierz, ст.-польск. żołdnierz < ням. Söldner. Паводле Клячкоўскага (Зб. Развадоўскаму, II, 331) і Шцібера (Świat jęz. Sł., 295), ст.-польск. з ням. праз чэш. пасрэдніцтва да XIV ст. У ст.-бел. фіксуецца яшчэ з канца XV ст. жолнеръ з шэрагам вытворных (Булыка, Запазыч., 114–115), ст.-польск. żołdnierz зафіксавана ў першай палавіне XVI ст. (Рэчак). Ням. Sold ’плата прафесіянальнага салдата’, с.-ням. solt ’тс’ < ст.-франц. solt ’залатая манета, аплата салдата’ < познелац. sol(i)dus (nummus) ’шчырая манета’. С.-в.-ням. soldenx̄re, soldenier ’наёмны салдат’ утворана на гэтай аснове (Дудэн).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Па́ства ’пасьба’ (ТСБМ, Грыг.; Нік. Очерки; рас., докш., Сл. ПЗБ), ’выпас кароў’, ’плата пастуху’ (Мат. Гом.), ’паша’ (в.-дзв., Шатал.). Укр. па́ства ’пасьба’, рус. пск., цвяр., паства́ ’пара года, калі можна пасвіць скаціну’, ст.-рус. паства ’чарада’, ’паша’, польск., ст.-польск. pastwa ’паша, корм’, ’пасьба’, н.-, в.-луж. pastwa ’выган, луг’, чэш. pastva ’пасьба скаціны’, славац. pastva ’тс’, ’паша’, славен. pȃstva ’выган’, серб.-харв. устар. паства, макед. паства, балг. паство. Прасл. pastva, утворанае ад дзеяслова pasti > па́сці (гл.) пры дапамозе суфікса ‑tva (Брукнер, 398), як modlitva. Сюды ж па́ства ’парафіяне, веруючыя якой-н. царквы’ (ТСБМ), якое праз ц.-слав. са ст.-слав. паства ’тс’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)