зачы́н, ‑у, м.
1. Разм. Пачатак чаго‑н., пачын. Язэп выцер пот. Зачын быў зроблены. Цяпер трэба было расставіць жанчын па дзялянцы. Асіпенка.
2. Пачатак песні, казкі, быліны, які характарызуецца своеасаблівым складам.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сказа́цца, ска́жацца; зак.
Разм. Быць вымаўленым, сказаным. Не ўсё задуманае сказалася як належыць. Лужанін. І што ў жыцці завязана — Адразу ўсё развяжацца, І слова, што не сказана, У новай песні скажацца. Непачаловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вандраваць (БРС), вандраваць і мандриваць ’падарожнічаць’ (Шн., Песні). Праз польск. wędrować да ням. wandern ’тс’ (Карскі, Белорусы, 161; Кюнэ, Poln., 113; Брукнер, 608; Корбут, PF, 4, 422, 470).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Набі́рычыць ’насварыцца’ (мінск., Песні сямі вёсак). Параўн. абірычыць ’абстрыгчы, абабраць, абрэзаць’, што, відаць, да бірыч ’зборшчык дані’, адкуль і адпаведная «адмоўная» семантыка (прымус, сварка і да т. п.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Трусо́вы: на тым белым камені́ трусова перʼе (маладз., Песні сямі вёсак). Відаць, прыметнік, утвораны ад назвы страуса (гл. страус), параўн. ст.-бел. струсъ ‘страус’ са стратай пачатковага с.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прыто́пваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
1. Незак. да прытопнуць.
2. Тое, што і прытупваць. [Лётчыкі] пілі каньяк і спявалі свае песні, якіх Бахман, мабыць, не ведаў. Ён толькі прытопваў нагой ды ківаў галавой. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зве́рнуты, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад звярнуць.
2. Накіраваны на каго‑н., адрасаваны каму‑н. Вершы і песні рабочых паэтаў непасрэдна звернуты да народа і падпарадкаваны задачам вызваленчай барацьбы пралетарыяту. Івашын.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Надзе́льны ’вясельны’ (светлаг., Мат. Гом.), рус. надельный ’падораны для вянчання’. Да надзяляць (гл. дзяліць), параўн. ілюстрацыю да слова: Як дораць маладым на вяселле, тады надзельныя песні пяюць (там жа).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рубасе́к ’вырубка’ (Сл. рэг. лекс.). Слова з дзвюх блізказначных асноў ‑руб‑ < рубаць ’сячы’ (гл. руб) і сек‑ < секчы (гл.) са злучальным галосным ‑а‑, параўн. у песні: Сталі явар сеч — рубаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
жа́варанкаў і жа́ўранкаў, ‑ава.
Які належыць жаваранку, жаўранку, уласцівы яму. Твары пазіралі ў далёкае неба, нібы ўглядаліся ў вячыстае сонца, прыслухоўваліся да жаваранкавай песні, што ўслаўляла веліч і радасць жыцця, яго мудрую бессмяротнасць. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)