халмаго́рка, ‑і, ДМ ‑рцы; Р мн. ‑рак; ж.

Разм. Карова або гусь халмагорскай пароды. Ды і статак не абы-які. Халмагоркі, бурачырвоныя латвійкі. Што ні карова — біяграфія. Асіпенка. А пакліча гусак халмагорак, — Крылы над вадою паўздымаюць, Загамоняць яны дружным хорам — Шум і пырскі, аж вясёлкі ззяюць. Танк.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шпур, ‑а, м.

1. Прасвідраваны ў горным масіве цыліндрычны канал, у які закладваецца зарад выбуховага рэчыва для ўзрыву горнай пароды. Стукаў-пастукваў [дзядок] ад рання да мораку, Выдзеўбаў шнур і засыпаў туды Ладны зарад самаробнага пораху. Лужанін.

2. У металургіі — адтуліна ў горне шахтавай печы, праз якую выпускаюць прадукты плаўлення.

[Ням. Spur.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

мігматы́т

(гр. migma, -atos = сумесь, мешаніна)

горная парода, якая ўтварылася ў выніку пранікнення магмы ў тыя пароды, якія існавалі раней.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

БРАХІСІНКЛІНА́ЛЬ

(ад брахі... + сінкліналь),

кароткая сінклінальная складка пластоў горных парод авальнай формы ў плане. Утвараецца ў выніку лакальнага тэктанічнага прагінання. Пласты горных парод, што ўтвараюць брахісінкліналь, з усіх бакоў нахілены да яе цэнтра, дзе знаходзяцца найб. маладыя горныя пароды.

т. 3, с. 252

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

гартава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; незак., каго-што.

1. Надаваць цвёрдасць, пругкасць, трываласць шляхам моцнага награвання і хуткага ахаладжэння.

2. перан. Выхоўваць стойкасць, вынослівасць, здольнасць пераносіць цяжкасці, неспрыяльныя ўмовы. Мы з пароды мужнай, працавітай, Гартавалі нас цяжкія бітвы. Панчанка. Мінулае было нялёгкім, але яно не толькі прыгнечвала, яно і вартавала. Ліс.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

канцэнтрава́ны, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад канцэнтраваць.

2. у знач. прым. Які вызначаецца насычанасцю, змяшчае ў сабе вялікую колькасць каштоўных пажыўных рэчываў. Канцэнтраваныя кармы.

3. у знач. прым. Які вызначаецца высокай канцэнтрацыяй (у 2 знач.). Канцэнтраваны раствор. Канцэнтраваная кіслага.

4. у знач. прым. Абагачаны (пра руды, горныя пароды).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

а́ншліф

(ням. Anschliff = завострыванне)

прэпарат мінералу або горнай пароды з адной адшліфаванай плоскасцю, падрыхтаваны для даследавання пад мікраскопам у адбітым святле.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

пнеўмато́ліз

(ад гр. pneuma, -atos = дыханне + -ліз)

працэс утварэння мінералаў пад уздзеяннем на горныя пароды лятучых рэчываў і газаў, выдзеленых магмай.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

псефі́ты

(ад гр. psephos = галыш, галька)

горныя пароды — шчэбень, галька, жарства, жвір з памерам зярнят ад 10 см да 1 мм.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

БРАХІАНТЫКЛІНА́ЛЬ

(ад брахі... + антыкліналь),

кароткая антыклінальная складка пластоў горных парод авальнай формы ў плане. Утвараецца ў выніку мясц. тэктанічнага ўздымання. Пласты горных парод, што ўтвараюць брахіантыкліналь, нахілены ва ўсе бакі ад цэнтр. часткі яе скляпення, дзе знаходзяцца найб. стараж. Пароды.

т. 3, с. 252

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)