Заю́шна ’заўзята’ (Сл. паўн.-зах.). Параўн. укр. заю́шитися ’станавіцца лютым’, заю́шити ’паліцца (пра кроў)’, польск. zajuszyć ’заліць крывёй, раздражніць, раздражніцца’, ст.-польск. zajuszyć ’раз’юшыцца’, zajuszony ’раз’юшаны’, н.-луж. zajušyś ’запэцкаць гнаявой жыжкай (юшкай)’, чэш. zajíšiti ’развесці юшкай’. Параўн. юшыць ’біць па вушах’ (Нас.). Відаць, зыходным трэба лічыць юшка ’кроў’ < ’жыжка’, ’суп’, вядомае шэрагу слав. моў, а не uxo ’вуха’, дзе звычайна пратэтычнае v‑, а не j‑. Ст.-польск. juszyć ’крывавіць’ добра перадае пераходную семантычную ступень, адкуль і zajuszyć. Паколькі чэш. і серб.-луж. маюць іншую семантычную спецыялізацыю гэтага дзеяслова, можна меркаваць, што бел. і ўкр. словы з польск., прычым адрыў ад грунту вёў да далейшай спецыялізацыі значэння: ’ударыць да крыві’ > ’станавіцца лютым’. На базе дзеяслова *заюшыць утвараўся дзеепрыметнік заюшаны, як і разʼюшаны ад разʼюшыць. Гэты дзеепрыметнік мог потым фанетычна змяніцца ў заюшны ў выніку страты ненаціскнога а, адкуль і прыслоўе. Не выключана і прамое ўтварэнне прыметніка ад дзеяслова. Гл. заюха.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
squeamish
[ˈskwi:mɪʃ]
adj.
1) празьме́рна ўра́жлівы
2) зана́дта перабо́рлівы; скрупулёзны
3) яко́му мо́ташна, мло́сна
He turned squeamish at the sight of blood — Яму́ ста́ла мло́сна, калі́ паба́чыў кроў
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Захля́нуць ’пахудзець’ (Касп.). Рус. варонеж., зах.-бранск., дан. захля́ть ’стаць хваравітым, спакутаваны, укр. захля́нути, захля́ти ’аслабець, пахудзець’, польск. дыял. zachlać ’аслабець ад п’янства’ (параўн. chlać ’піць (гарэлку)’), zachłysnąć się і да т. п., гл. захлынацца. Паколькі хлынуць і хлянуць блізказначныя, звязаныя праз значэнне ’цячы’ («хлянула кроў з носа», Нас.), магчыма, ’аслабець’ не толькі ад п’янства, але і ад крывацёку і г. д. Няясна. Гл. хлянуць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
за́едзь, ‑і, ж., зб.
Крылатыя насякомыя, якія смокчуць кроў (авадні, сляпні, мошкі і інш.). Пякло ўвесь час неміласэрна сонца, у лесе стаяла страшэнная заедзь: авадні, камары і сляпні насіліся роем і гулі, як чмялі. Нікановіч. Каня апанавалі мухі і авадні, і ён, бедны, бараніўся ад заедзі як толькі мог. Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абка́паць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
Абліць каплямі якой‑н. вадкасці; зака́паць. Абкапаць стол чарнілам. □ Кроў з пальца запэцкала ўсю далонь і здорава-такі абкапала яго [Стафанковічаву] вопратку. Чорны.
абкапа́ць, ‑а́ю, ‑а́еш, ‑а́е; зак., што.
Ускапаць зямлю вакол чаго‑н.; капаючы, абгарнуць, абкідаць што‑н. чым‑н. Абкапаць яблыню. Абкапаць палатку канаўкай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пы́рснуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.
1. Аднакр. да пырскаць.
2. Раптоўна і моцна паліцца. Саша захліпнулася, і слёзы пырснулі з вачэй. Пестрак. Кроў фантанам пырснула з раны. Новікаў. // перан. Раптоўна з’явіцца, паказацца (пра сонечныя прамяні, святло, агонь). Назаўтра, ледзь сонца пырснула з-за Некрашоў, Шэмет ужо быў на стадоле. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стушы́ць, стушу, стушыш, стушыць; зак., што.
Разм. Звесці зусім; патушыць. [Макрына] пачала дзьмухаць прытухшыя смалякі — зусім стушыла. Баранавых. // перан. Не даць магчымасці развіцца чаму‑н. Бо там... Дзе ўдар З халоднага пагана У дзікай роспачы Стушыў агонь грудзей, Дзе кроў цякла З глыбокай, свежай раны, — Там кветкі вырастуць, Красы, жыцця, надзей!.. Трус.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
bloody
[ˈblʌdi]
1.
adj. -bloodier -iest
1) крыва́вы, які́ крыва́віць
a bloody nose — крыва́вы нос
2) скрыва́ўлены, запэ́цканы крывёю
3) крыва́вы
a bloody battle — крыва́вая бітва́
4) крыважэ́рны, лю́ты
5) чырво́ны, як кроў
the bloody sun — чырво́нае, як кроў, со́нца
6) Brit., Sl. (ла́янка) пракля́ты, хале́рны
He’s a bloody fool — Ён набі́ты ду́рань
2.
v.t.
1) ра́ніць да крыві́, скрыва́ўліваць
2) пля́міць, пэ́цкаць крывёю
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
лейкемі́я
(н.-лац. leucaemia, ад гр. leukos = белы + haima = кроў)
мед. захворванне крыві і крывятворных органаў, якое выражаецца ў рэзкім павелічэнні колькасці лейкацытаў; белакроўе.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
erstárren
vi (s)
1) адубе́ць, скарчане́ць, здранцве́ць
2) застыва́ць; цвярдзе́ць
das Blut erstárrt in den Ádern — кроў сты́не ў жы́лах
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)