бязра́дасны, ‑ая, ‑ае.
Пазбаўлены радасці; невясёлы. Мы цешымся, калі набліжаемся да такой мяжы, што пакідае за сабою бязрадасны, цяжкі і пакутлівы кавалак жыцця, і пераходзім у другі яго круг — ясны, прываблівы, жаданы. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разга́ліна, ‑ы, ж.
Разм. Тое, што і развіліна. [Яфрэйтар] бачыў каменне, нейкія разгаліны з дрэва, якісьці кавалак жалеза. Лынькоў. На разгаліне дарог .. генерал-палкоўнік спыніў машыну, развітаўся з шафёрам і пайшоў далей пешшу. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
суво́й, ‑я, м.
Цэлы кусок палатна, скручаны ў трубку. У куфэрку ляжалі тры пары бялізны, два ручнікі і кавалак зрэбніны на анучы, што адрэзала сястра Хімка ад яшчэ не пачатага сувоя палатна. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
надвяза́ць
1. (панчохі, шкарпэткі і г. д.) ánstricken vt; ánhäkeln vt;
2. (прывязаць кавалак) dazúbinden* vt, ánbinden* vt, ánknüpfen vt, ánstücken vt
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Пе́нязь ’скура ад падпяткаў ботаў ці чаравікаў’ (Нас.). Няясна. Гл. пяня́га ’кавалак скуры’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Січава́ ‘кавалак сталі для высякання агню’ (Касп.), січаво́ ‘крэсіва’ (Нар. сл.). Гл. сечыва.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
капы́л, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.
1. Кавалак дрэва ў форме ступні, на якім шавец робіць абутак.
2. Адзін з драўляных брускоў, якія ўстаўляюцца ў палазы і служаць апорай для кузава саней.
◊
Гнуць на свой капыл (разм.) — рабіць па-свойму, не слухаючы думкі іншых.
Усё (усе) на адзін капыл (разм.) — аднолькава, аднолькавымі, падобна, падобнымі (парабіць, зрабіць, атрымацца).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
кусо́к, -ска́, мн. -скі́, -ско́ў, м.
1. Адрэзаная, адбітая і пад. частка чаго-н.; кавалак.
К. цэглы.
К. мяса.
2. Наогул частка чаго-н.
К. жыцця.
3. Адзінка некаторых тавараў, што выпускаюцца паштучна.
К. мыла.
◊
Кусок у горла не лезе — немагчыма есці ад крыўды, перажыванняў і пад.
|| памянш. кусо́чак, -чка, мн. -чкі, -чкаў, м. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
◎ Лахле́тка ’кавалак паперы, пісулька’ (Бяльк.). Няясна. Магчыма, генетычна роднаснае з укр. лахолата ’ануча, лахман’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тарці́на ’кавалак торфу’ (карэліц., Янк. Мат.). З тарфіна ’тс’ (гл. торф) з прыпадабненнем зычных.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)