сро́чный

1. (ограниченный определённым сроком, продолжающийся определённый срок) тэрміно́вы;

сро́чный вклад тэрміно́вы ўкла́д;

сро́чная и сверхсро́чная вое́нная слу́жба тэрміно́вая і звыштэрміно́вая вае́нная слу́жба;

2. (спешный) спе́шны, тэрміно́вы; (неотложный) неадкла́дны;

сро́чное де́ло спе́шная (тэрміно́вая) спра́ва;

сро́чная рабо́та тэрміно́вая рабо́та;

сро́чная телегра́мма тэрміно́вая тэлегра́ма;

сро́чная отпра́вка эшело́на спе́шная (тэрміно́вая, неадкла́дная) адпра́ўка эшало́на;

приня́ть сро́чные ме́ры прыня́ць неадкла́дныя ме́ры.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

та́к-то

1. нареч.э́та) так, так вось; (в сочетании с прил. — сказ.)э́та) такі́, такі́ вось;

та́к-то ты исполня́ешь про́сьбы гэ́та так (так вось) ты выко́нваеш про́сьбы;

он не та́к-то уж добр ён не такі́ ўжо до́бры;

2. част. вось так;

та́к-то бы́ло де́ло вось так была́ спра́ва;

не та́к-то не так ужо́.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

тёмный в разн. знач. цёмны;

тёмная ночь цёмная ноч;

тёмные во́лосы цёмныя валасы́;

тёмная вода́ мед. цёмная вада́;

тёмный смысл цёмны сэнс;

тёмное де́ло цёмная спра́ва;

све́тлые и тёмные воспомина́ния све́тлыя і цёмныя ўспамі́ны;

тёмные си́лы цёмныя сі́лы;

темны́м-темно́ цёмна-цёмна, цямню́сенька;

тёмный лес цёмны лес;

темна́ вода́ во о́блацех книжн. цёмная спра́ва, нічо́га не я́сна.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

э́тот мест. гэ́ты род. гэ́тага; ж. гэ́та, род. гэ́тай; ср. гэ́та, род. гэ́тага; мн. гэ́тыя, род. гэ́тых;

на э́том берегу́ на гэ́тым бе́разе;

ничего́ с э́тим де́лом не вы́йдет нічо́га з гэ́тай спра́вай не атрыма́ецца;

не в э́том де́ло не ў гэ́тым спра́ва;

при э́том пры гэ́тым;

на э́тих днях гэ́тымі дня́мі;

э́тот свет гэ́ты свет.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Cave ne quidquam incipias, quod post poeniteat

Не пачынай таго, у чым пазней будзеш раскайвацца.

Не начинай того, в чём позже будешь раскаиваться.

бел. Сем разоў прымер, адзін раз адрэж. Пяць раз падумай, адзін раз скажы.

рус. Семь раз отмерь, один раз отрежь. Лучше десять раз поворотить, чем один раз на мель сесть. Так думай, чтоб потом раздумки не было. Сначала думай, потом делай. Не спросившись/не измерив броду, не суйся в воду. Не спехом дело спорится.

фр. Il faut tourner dix fois sa langue dans sa bouche avant de parler (Надо десять раз повернуть язык во рту, прежде чем сказать).

англ. Score twice before you cut once (Подумай дважды, прежде чем раз отрезать).

нем. Zehnmal miß, einmal schneide (Отмерь десять раз, отрежь один). Besser zweimal messen als einmal vergessen (Лучше отмерить два раза, чем один раз забыть). Erst wäg’s, dann wag’s, erst denk’s dann sag’s (Сначала взвесь, затем рискуй, сначала подумай, затем скажи). Vorsicht ist besser als Nachsicht (Осторожность лучше, чем снисхождение).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

зацягну́цца сов.

1. (стянуться) затяну́ться;

ву́зел мо́цна ~ну́ўсяу́зел кре́пко затяну́лся;

2. разг. (с трудом зайти) забрести́;

3. (покрыться) затяну́ться; заволо́чься; (слегка) подёрнуться;

не́ба ~ну́лася хма́рамі — не́бо затяну́лось ту́чами;

4. (продлиться) затяну́ться, заме́длиться;

спра́ва ~ну́ласяде́ло затяну́лось (заме́длилось);

5. (втянуть в себя табачный дым) затяну́ться;

6. (просунуться в узкое отверстие) вде́ться, проде́ться;

ні́тка ~ну́лася ў іго́лку — ни́тка вде́лась (проде́лась) в иго́лку

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

горе́ть несов., в разн. знач. гарэ́ць; (о жжении — ещё) пячы́;

дрова́ горя́т дро́вы гара́ць;

щёки горя́т шчо́кі гара́ць;

горе́ть жела́нием гарэ́ць жада́ннем;

гори́т во рту пячэ́ ў ро́це;

гори́т лицо́ гары́ць твар;

голова́ (душа́) гори́т галава́ (душа́) гары́ць;

де́ло (рабо́та) гори́т рабо́та гары́ць;

земля́ гори́т под нога́ми зямля́ гары́ць пад нага́мі;

не гори́т (не спеши) не гары́ць;

глаза́ горя́т во́чы гара́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

клони́ться

1. хілі́цца; (наклоняться) нахіля́цца; (набок — ещё) вярну́цца; (склоняться) схіля́цца; (нагибаться) нагіна́цца; (гнуться) гну́цца;

2. перен. хілі́цца; (склоняться) схіля́цца; (приближаться) набліжа́цца; (идти) ісці́; (подходить) падыхо́дзіць; (иметь какое-л. направление) быць скірава́ным, скіро́ўвацца;

день клони́лся к ве́черу дзень хілі́ўся (схіля́ўся) к ве́чару;

де́ло клони́лось к развя́зке спра́ва набліжа́лася (ішла́) да развя́зкі;

его́ предложе́ние клони́лось к тому́, что́бы… яго́ прапано́ва была́ скірава́на да таго́, каб…

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

чу́ять несов.

1. в разн. знач. чуць;

соба́ка чу́ет дичь саба́ка чу́е дзічы́ну;

не чу́ять бо́ли не чуць бо́лю;

2. перен. (предчувствовать) разг. чуць, прадчува́ць, адчува́ць;

чу́ет се́рдце, что де́ло добро́м не ко́нчится чу́е (прадчува́е, адчува́е) сэ́рца, што спра́ва дабро́м не ско́нчыцца;

ног под собо́ю не чу́ять ног пад сабо́й не чуць;

чу́ет ко́шка, чьё мя́со съе́ла посл. чу́е ко́шка, чыё мя́са з’е́ла;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

БІБЛІЯТЭ́КА КАНГРЭ́СА (The Library of Congress) у Вашынгтоне, нацыянальная бібліятэка ЗША. Адна з буйнейшых б-к свету. Засн. 24.4.1800 як даведачная для патрэб кангрэса, паступова ператварылася ў нац. ін-т. Пасля 2-й сусв. вайны буйная універсальная бібліятэчна-інфарм. сістэма, у складзе якой: заканад. б-ка і гал. даследчы цэнтр кангрэса ЗША; публічная б-ка; урадавая для абслугоўвання выканаўчых і суд. органаў; агенцтва па аўтарскім праве; цэнтр нац. бібліяграфіі; міжнар. ін-т (збірае даследчыя матэрыялы на больш як 400 мовах, мае 7 замежных агенцтваў); нац. цэнтр бібліятэчнага абслугоўвання сляпых і інвалідаў (выдала больш за 2 млн. кніг па сістэме Брайля і гуказапісаў для сляпых). Агульны фонд (на 1.1.1992) 90 млн. экз. кніжных выданняў, у т. л. 36 млн. рукапісаў, 4 млн. картаў і атласаў, 7 млн. адзінак муз. матэрыялаў, 10 млн. гравюр і фотакартак, 500 тыс. гукавых запісаў, больш за 400 тыс. бабін кінаплёнкі і каля 3 млн. мікрафільмаў. У яе фондах захоўваюцца матэрыялы на 470 мовах народаў свету; каштоўная калекцыя інкунабулаў, кніжныя зборы некаторых прэзідэнтаў ЗША, калекцыі кіт., яп., араб. л-ры, збор рус. л-ры на аснове б-кі краснаярскага купца Г.Юдзіна (прададзена ім у ЗША у 1907; 80 тыс. тамоў); больш за 1700 мініяцюрных выданняў і спец. калекцый, у т. л. самая малая кніга ў свеце «Мураш» (1,4 мм²), «Біблія» І.Гутэнберга, 5 скрыпак Страдывары і інш. У штаце б-кі 5 тыс. чал. Працуюць 22 залы, размешчаныя ў 3 спец. будынках побач з Капітоліем ЗША. Штогод абслугоўвае каля 2,5 млн. чытачоў. Пошук матэрыялаў ажыццяўляецца ў камп’ютэрным рэжыме, захаваны і гал. традыцыйны картачны каталог. У сярэдзіне 1960-х г. створаны фармат МАРК для падачы бібліягр. звестак у машыначытальнай форме. Выдае «Нацыянальны зводны каталог» кніг і інш. зводныя каталогі з указаннем месцазнаходжання кніг на славянскіх, яп. і кіт. мовах, іўрыце.

Літ.:

Библиотека и библиотечное дело США: комплексный подход. М., 1993;

Библиотека Конгресса;

На службе стране. Вашингтон, 1988.

Т.І.Папова.

т. 3, с. 142

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)