ву́гал, -гла́, мн. -глы́, -гло́ў, м.
1. У геаметрыі: плоская фігура, утвораная дзвюма лініямі, якія выходзяць з аднаго пункта.
Вяршыня вугла.
Прамы в. (90°). Востры в. (меншы за 90°). Тупы в. (большы за 90°). Знешнія і ўнутраныя вуглы трохвугольніка.
Сагнуць што-н. пад вуглом.
2. Месца, дзе сутыкаюцца, перасякаюцца два прадметы або два бакі чаго-н.
В. дома.
Пайсці за в.
З-за вугла напасці (ударыць) (перан.: спадцішка).
3. Частка пакоя, які здаецца ў наймы, кут (у 2 знач.).
Наймаць в.
4. Наогул прыстанак, месца, дзе жывуць.
Мець свой в.
|| памянш. вугало́к, -лка́, мн. -лкі́, -лко́ў, м. (да 2—4 знач.).
|| прым. вуглавы́, -а́я, -о́е (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
хлёсткий
1. (больно бьющий) хво́сткі;
хлёсткий кнут хво́сткая пу́га;
хлёсткий ве́тер хво́сткі ве́цер;
2. перен. (шустрый), разг. дасці́пны, бо́йкі, спры́тны, зухава́ты;
хлёсткий па́рень спры́тны хло́пец;
3. перен. (о речи) во́стры, дасці́пны, з’е́длівы;хлёсткие слова́ во́стрыя (дасці́пныя, з’е́длівыя) сло́вы;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
Бадзю́лька 1 ’калючка, востры шып у расліны — агрэсту, ружы’ (Бяльк.); ’калючка ў вожыка; іголка ў расліны, шып’ (Нас.); ’матавіла для наматвання нітак; калючка’ (Касп.). Таго ж паходжання, што і назва чартапалоху — бадзюлі (< *bodati, *bosti ’калоць’). Матавіла атрымала сваю назву па форме (шылападобныя канцы).
Бадзю́лька 2, бадзюлёк ’што-небудзь маленькае’ (Бір. Дзярж.). Назва, бясспрэчна, другаснага паходжання. Першапачаткова, напэўна, тое ж самае, што і бадзю́лька 1 ’калючка; матавіла’, потым маленькая калючка, маленькае матавіла і г. д.’ > ’што-небудзь маленькае’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ По́стрык ’доўгі шост з крукам для падавання снапоў’ (Шат.). Утворана пры дапамозе прыстаўкі по- ад *мгьк‑/*słrek‑/*strok‑, параўн. спірык ’прыстасаванне ў возе для прыпрэжкі другога каня’, стрыкаць ’пстрыкаць’ (ТС). укр. стракаты ’калоць, джаліць’, рус. дыял. апраксіяй ’вастрыё, джала’, стрекать. стрекну́ть ’калоць, пырскаць’, польск. strzykać ’пра боль, што коле’, чэш. strikati ’тс’, ст.-слав. стріькало ’джала’, ’востры кій, якім падганяюць валоў’, стріьклтм ’джаліць’, ’укалоць (у тым ліку пра ўкус насякомых)’. Даслоўна ’тое. чым колюць, наколваюць’, ’шост, якім наколваюць сена’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
violent [ˈvaɪələnt] adj.
1. гвалто́ўны; раз’ю́шаны, лю́ты;
die a violent death паме́рці не сваёй сме́рцю;
turn/get violent разлютава́цца, разбушава́цца;
He was in a violent temper. Ён разлютаваўся.
2. мо́цны, рэ́зкі;
a violent wind шалёны ве́цер;
a violent pain во́стры боль;
a violent colour кі́дкі ко́лер
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
prod
[prɑ:d]
1.
v.t. -dd -
1) паро́ць чым-н. во́стрым, штурха́ць
2) падганя́ць (у пра́цы)
3) падбухто́рваць
2.
n.
1) уда́р во́стрым кі́ем
2) во́стры кій
3) Figur. напамі́н -у, напамі́нак -ку m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
severe
[sɪˈvɪr]
adj.
1) суво́ры, суро́вы, стро́гі
a severe sentence — суро́вы прысу́д
2) цяжкі́
a severe illness — цяжка́я хваро́ба
3) во́стры, жо́рсткі
a severe criticism — во́страя кры́тыка
4) стро́гі, про́сты (пра прычо́ску, адзе́ньне)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
splinter
[ˈsplɪntər]
1.
n.
стрэ́мка f.; дро́бны во́стры кава́лачак, аско́лак -ка m.
The mirror broke into splinters — Лю́стра разьбілася на дро́бныя кава́лачкі
2.
v.t.
расьсяка́ць, расшчапля́ць, кало́ць (дро́вы)
3.
v.i.
адступа́цца, адшчапля́цца, аддзяля́цца
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
гарля́к, ‑а, м.
Разм.
1. Тое, што і горла (у 1 знач.). Стораж Піліп урачыста выцягнуў з-за пазухі пляшку гарэлкі. — Можа, і ў твой гарляк, Піліпе, перападзе кропля, — сказаў ён, ні да кога не зварачаючыся. Колас.
2. Частка шчытападобнага храстка, якая выдаецца ўперад; кадык. На зморшчанай, хударлявай шыі х[одыра]м хадзіў востры, нібы яловы сучок, гарляк. Бядуля.
3. Тое, што і горла (у 2 знач.). [Кірыла] агледзеў прыладдзе, паспрабаваў пакруціць за корбу, падзівіўся, як праз гарлякі белаю цягучаю гумаю вылівалася малако. Скрыган.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дзю́ба, ‑ы, ж.
1. Выцягнутыя, з рагавым пакрыццём, бяззубыя сківіцы ў птушак і некаторых іншых жывёл, прыстасаваныя для яды. Гусі шчыпалі мураву жоўтымі дзюбамі. Галавач. [Арол] прыўзняў кручкаватую дзюбу колеру адпаліраванага крэменя і зноўку ўзяўся смакаваць мяса. Беразняк.
2. перан. Тонкі востры канец чаго‑н. Дзюба нажа. □ [Галя] бачыла на школе шыферны дах і дзюбу вежавага крана. Грахоўскі. Людзі да Грасыльды хадзілі часта.., і кручок выгрыз за доўгія гады глыбокую ямку [у вушаку] — хаваецца ўсёй дзюбай. Пташнікаў.
•••
З камарыную дзюбу — пра што‑н. надта малое, мізэрнае.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)