ГІПЕРЭМІ́Я
(ад гіпер... + грэч. haima кроў),
павелічэнне крованапаўнення органа ці тканкі. Адрозніваюць гіперэмію артэрыяльную і вянозную.
Артэрыяльная (актыўная) гіперэмія бывае пры ўзмоцненым прытоку крыві на расшыраных сасудах. Прычыны: павышаная адчувальнасць сасудаў да фізіял. Раздражняльнікаў, уплыў надзвычайных раздражняльнікаў (бактэрыяльныя таксіны, высокая т-ра, прадукты тканкавага распаду і інш.); у чалавека вял. ролю маюць псіхагенныя фактары (сарамлівасць, гнеў і інш.). Прыкметы: расшырэнне дробных сасудаў, павелічэнне іх колькасці і пульсацыі, пачырваненне (напр., гіперэмія твару), павышэнне мясц. крывянога ціску, абмену рэчываў, мясц. т-ры, паскарэнне плыні крыві, узмацненне лімфазвароту і інш. Пры паталаг. зменах у сасудах пры артэрыяльнай гіперэміі можа быць кровазліццё. Вянозная (пасіўная, застойная) гіперэмія бывае пры парушэнні адтоку крыві па венах пры нязменным прытоку ў выніку сціскання вянознай сценкі (рубец, пухліна, варыкознае расшырэнне вен, ацёк і інш.), аслабленай сардэчнай дзейнасці. Характарызуецца запаволеннем плыні крыві (да поўнага яе спынення). Развіваецца кіслароднае галаданне тканак, павышаецца пранікальнасць сасудзістай сценкі, утвараецца ацёк. Працяглы застой крыві і ацёк могуць прывесці да атрафіі парэнхімы органа.
А.С.Лявонава.
т. 5, с. 258
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
де́ньги гро́шы, -шай ед. нет;
нали́чные де́ньги ная́ўныя гро́шы; гато́ўка;
◊
ни за каки́е де́ньги ні за які́я гро́шы;
быть при деньга́х мець гро́шы, быць пры граша́х;
бе́шеные де́ньги шалёныя гро́шы;
броса́ть де́ньги на ве́тер кі́даць гро́шы на ве́цер.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пу́ля ку́ля, -лі ж.;
пу́ля на излёте ку́ля пры ка́нцы лёту;
град пуль перен. град куль;
бронебо́йная пу́ля бранябо́йная ку́ля;
трасси́рующая пу́ля трасі́руючая ку́ля;
◊
отлива́ть (лить) пу́ли адліва́ць (ліць) ку́лі;
вы́лететь пу́лей вы́лецець ку́ляй;
шальна́я пу́ля сляпа́я ку́ля.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
мача́льны 1, ‑ая, ‑ае.
Зроблены з мачалы. Мачальная вяроўка.
мача́льны 2, ‑ая, ‑ае.
Спец.
1. Які вырабляецца пры дапамозе мачання (у 2 знач.).
2. Які служыць для выпуску такіх вырабаў. Мачальная машына.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
наката́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што і чаго.
1. Нанесці на паверхню чаго‑н. малюнак, узор і пад. пры дапамозе спецыяльных прыстасаванняў. Накатаць узор.
2. Разм. Хутка або наспех напісаць. Накатаць пісьмо.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нулёўка, ‑і, ДМ ‑лёўцы; Р мн. ‑лёвак; ж.
Разм.
1. Машынка для стрыжкі нагала.
2. Падрыхтоўчы клас пры пачатковай школе да 1926 года.
3. м. і ж. Вучань (вучаніца) такога класа.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыдво́рны, ‑ая, ‑ае.
1. Які знаходзіцца на службе пры двары манарха. Прыдворная знаць. Прыдворны паэт.
2. у знач. наз. прыдво́рны, ‑ага, м.; прыдво́рная, ‑ай, ж. Асоба, якая ўваходзіць у штат двара манарха.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пры́пуск, ‑у, м.
1. Дзеянне паводле дзеясл. прыпускаць — прыпусціць (у 4 знач.).
2. Спец. Лішняя частка загатоўкі, якую знімаюць пры далейшай апрацоўцы рэзаннем. // Разм. Тое, што прыпушчана на швы. Выкрайка з прыпускамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
папагусці́, ‑гуду, ‑гудзеш, ‑гудзе; ‑гудзём, ‑гудзяце; пр. папагуў, ‑гула, ‑гуло; заг. папагудзі; зак.
Разм. Гусці доўга, неаднаразова. Увосень, пасля таго, як дзень пры дні папагула ..малатарня, Тоня зноў пайшоў па грошы. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
парша́, ‑ы, ж.
1. Заразная хвароба звычайна на скуры галавы пад валасамі, пры якой з’яўляюцца струны і рубцы. // Разм. Струпы, высыпка на целе.
2. Захворванне сельскагаспадарчых раслін, якое характарызуецца паверхневым пашкоджаннем тканак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)