2.Разм. Грубасць, бесцырымоннасць, нахабнасць. Ад раптоўнага хамства Алесь заўсёды спачатку бянтэжыўся і нават чырванеў. Так было і тады.Брыль.[Інка:] — [Толя] бачыў маё каханне і думаў, што я ўсё сцярплю, дазволю яму ўсякае хамства.Карамазаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шаляні́ца, ‑ы, м. і ж.
1. Безразважны чалавек; дзівак. — Пусці!.. Ах!.. А няхай цябе з маладзіцаю! От шаляніца, чуць усе вантробы не вытрасла, — злаваўся нарокам Сцяпан.Крапіва.
2. Дураслівы, свавольны чалавек. А гэты Юзік-шаляніца, Малы яшчэ, зусім дурніца, Так пад нагамі і таўчэцца.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ю́ха, ‑і, ДМ юсе, ж.
Разм. Тое, што і юшка 2 (у 1, 4 знач.). Тым часам каля шалаша Віктар.. гатаваў над агнём юху.Краўчанка.Па карку Баба так дала, Што Пеўню вочы засланіла І юха з Пеўня пацякла.Колас.
•••
Юху спусціцьгл. спусціць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ястрабо́к1, ‑бка, м.
1.Памянш.да ястраб.
2.Разм. Савецкі самалёт-знішчальнік. Росцік яшчэ доўга ўглядаўся ў неба, але яму так і не давялося больш убачыць маленькага савецкага ястрабка.«Маладосць».
ястрабо́к2, ‑бку, м.
Шматгадовая травяністая расліна сямейства складанакветных. Ястрабок лугавы. Ястрабок парасоністы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
АРЭ́Х
(Juglans),
род кветкавых раслін сямейства арэхавых. Каля 40 відаў. Пашыраны ў Паўднёвай Еўропе, Азіі, Амерыцы. У некаторых месцах утвараюць так званыя арэхавыя лясы. Шэраг відаў вырошчваюць з прамысловымі мэтамі. На Беларусі ў паўднёвых і заходніх раёнах, у садах і парках вырошчваюць як інтрадукаваныя дэкаратыўныя і арэхаплодныя культуры арэх грэцкі (J. regia), маньчжурскі (J. mandshurica), шэры (J. cinerea), чорны (J. nigra) і інш.
Лістападныя аднадомныя дрэвы вышынёй да 50 м з разгалістай кронай. Лісце буйное, складанае няпарнаперыстае. Кветкі раздзельнаполыя: мужчынскія ў доўгіх каташках, жаночыя адзіночныя або па некалькі ў гронках. Плод касцянкападобны з вонкавай мясістай зялёнай абалонкай і цвёрдай дравяністай унутранай; мае гаспадарчую назву «арэх». Ядры арэхаў (насенне) смачныя, багатыя алеем (да 68%), бялкамі (да 18%), вугляводамі. Выкарыстоўваецца ў харчовай і кандытарскай прамысловасці. Лісце і абалонкі пладоў маюць вітамін С і дубільныя рэчывы. Драўніна арэха прыгожая, цвёрдая, з малюнкам; з яе робяць мэблю, музычныя інструменты і інш.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Quem mos non rexit, vita non inclytus exit
Хто не трымаецца закону, зняслаўленым пойдзе на той свет.
Кто не соблюдает закона, бесчестным пойдёт на тот свет.
бел. Зжыў век не так, як чалавек. Сабаку сабачая смерць. Як пражывеш, так і праслывеш. Прыйшоў грэшна і пайшоў смешна.
рус. Как прожил, так и помер. Жил грешно, умер смешно. Жил собакой, околел псом. Каково житьё, такова и смерть. Жил ‒ ни о чём не тужил; помер ‒ и о нём не тужат.
фр. Telle vie, telle fin (Какова жизнь, таков конец).
англ. He that lives a knave will hardly die an honest man (Кто живёт мошенником, вряд ли умрёт честным человеком).
нем. Wie der Anfang, so das Ende (Каково начало, таков и конец).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Fascibus excolitur, ut amictu quis redimitur
Як хто апранаецца, такімі пашанамі і надзяляецца.
Как кто одевается, такими почестями и наделяется.
бел. Калі ў кепскім кажусе, не садзіся на куце. Калі худ, то ў кут. Прыбяры пянька ‒ стане за панка.
рус. Хороший наряд, так и чай варят; худой наряд, так и так сидят. Тот и умён, кто богато наряжён. По одёжке встречают.
фр. Riche habit fait fol honorer (Богатая одежда заставляет и дурака уважать). C’est la robe qu’on salué (Приветствуют платье/одежду).
англ. Clothes make the man (Одежда делает человека). Fine feathers make fine birds (Красивые перья делают красивых птиц).
нем. Das Kleid macht den Mann (Одежда делает человека). Wer sich putzt, ist nicht klug (Кто наряжён, не умён).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
halb
1.
a палаві́нны; паў-
ein ~es Glas — паўшкля́нкі
es ist ~ drei — пало́ва на трэ́цюю
2.
adv напало́ву
es ist ~ so schlimm — не так ужо дрэ́нна
die ~e Welt — ве́льмі шмат, бе́зліч
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Sítte
f -, -n звы́чай; pl но́равы
ándre Länder, ándre ~n — ко́жны край ма́е свой звы́чай; старажы́тныя звы́чаі
~n und Gebräuche — звы́чаі і но́равы
so ist es bei uns ~ — так у нас заве́дзена [прыня́та]
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)