платфо́рма, ‑ы, ж.
1. Роўная бетонная, каменная і пад. пляцоўка ўздоўж чыгуначнага палатна на станцыі; перон. Тым часам падыходзіў таварны поезд. Сухавараў і настаўнік выйшлі на платформу. Колас. Кузьма і Марына перайшлі на першую платформу і спыніліся ля кіёска. Корбан. // Узвышаная пляцоўка наогул.
2. Невялікая чыгуначная станцыя; паўстанак.
3. Таварны вагон з невысокімі бартамі без даху. Падышоў і гружаны цягнік: жалезныя платформы з гарматамі, танкамі, некалькі закрытых вагонаў, з дзесятак цыстэрнаў. Лынькоў. Дзе ў вагоне, дзе на платформе, дзе на машыне, дзе пехатою, але Вера цяпер ужо цвёрда вырашыла дабірацца да Варонежа. Кулакоўскі.
4. Вялікая вобласць зямной кары, якой ўласціва малая інтэнсіўнасць тэктанічных рухаў і магматычных праяўленняў.
5. перан. Праграма дзеянняў, сістэма поглядаў, палітычных патрабаванняў якой‑н. партыі, групы. Палітычная платформа.
[Фр. plate-forme.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сапці́, ‑пу, ‑пеш, ‑пе; ‑пём, ‑пяце; пр. соп, сапла, ‑ло; незак.
1. Цяжка дыхаючы, пераважна носам, утвараць гукі з прысвістам. [Пракоп] моцна соп носам, аддаючыся сузіранню свайго жыцця. Колас. Ціха сапуць, сплючы, дзеці, і рэдка-рэдка ціхенька сакатне пад печчу курачка, паварушыцца там і змоўкне. Гарэцкі. Іван сапе, чырванее і, злаўчыўшыся, дае па шапцы Ваську. Лынькоў. / Разм. Пра з’явы прыроды. Рака па скалах хвалямі грукоча, Узмыленая, ярасна сапе. Панчанка. Калядная ночка ўвесь свет пакрывае, Па белай ад снегу зямельцы снуе; Мяцеліца ў полі сапе, завывае, Свіст еіхраў спакойна заснуць не дае. Купала. // перан. Працуючы, пыхкаць, утвараць гукі з прысвістам (пра машыны, механізмы і пад.). Цягнік пыхкае параю і сапе. Скрыган. Сапуць мяхі ля горна. Зарыцкі.
2. Разм. Дзьмуць у што‑н. (звычайна пра дудку, жалейку). Сапці ў дудку.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уздыха́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
1. Рабіць уздыхі. — Добрая душа гэта паненка, — казала бабка і ўздыхала. Колас. Відаць, не лягчэй на сэрцы было і ў Паўліка, бо ён прыціх і толькі час ад часу ўздыхаў. Бяганская. / у перан. ужыв. Вада і неба былі чорныя, глуха ўздыхала бездань акіяна. Хомчанка. Уздыхаў на пероне цягнік, Залатыя губляючы іскры. Глебка.
2. перан.; па кім-чым. Сумаваць, тужыць. Уздыхаць па далёкай радзіме. □ [Цёця Каця:] Вас мне шкада, Аляксандр Пятровіч. [Чарнавус:] Чаго ж па мне ўздыхаць? Я ж не памёр. Крапіва. Трэці быў няўклюдны малы, які ўвесь час уздыхаў па нейкай сваёй гармоні. Лынькоў. // па кім. Быць закаханым у каго‑н. Добры быў хлопец, А зараз па ім Болей дзяўчына Не будзе ўздыхаць, — П’яніц дзяўчаты Не хочуць кахаць. Корбан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тро́гатьсяI несов.
1. (сдвигаться с места, направляться куда-л.) ру́шыцца, кра́тацца, крана́цца;
тро́гаться в путь ру́шыць у даро́гу;
по́езд всё ещё не тро́гается цягні́к усё яшчэ́ не кра́таецца (не крана́ецца);
не тро́гаться с ме́ста не кра́тацца з ме́сца;
2. страд. чапа́цца, кра́тацца, крана́цца; см. тро́гатьI 1.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
адпра́віцца
1. (пайсці, паехаць) áufbrechen* vi (s); sich begében*; gehen* vi (s), fáhren* vi (s);
адпра́віцца у даро́гу sich auf den Weg máchen;
адпра́віцца у падаро́жжа éine Réise ántreten*;
2. (адысці – пра цягнік і г. д) ábfahren* vi (s);
◊ адпра́віцца на той свет aus der Welt schéiden*; stérben* vi (s)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
early1 [ˈɜ:li] adj.
1. ра́нні; пачатко́вы;
in early spring ра́нняй вясно́й, напрадве́сні; на пача́тку вясны́;
in the early 20th century на пача́тку XX стаго́ддзя;
He was in his early forties. Яму было крыху больш за сорак.
2. датэрміно́вы; ху́ткі;
early elections датэрміно́выя вы́бары;
We await your early reply. Мы спадзяёмся на ваш хуткі адказ;
The train was 10 minutes early. Цягнік прыйшоў на 10 хвілін раней.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
перасадзі́ць сов.
1. в разн. знач. пересади́ть;
п. ву́чня на другу́ю па́рту — пересади́ть ученика́ на другу́ю па́рту;
п. я́блыню — пересади́ть я́блоню;
п. сяке́ру на друго́е тапары́шча — пересади́ть топо́р на друго́е топори́ще;
п. на другі́ цягні́к — пересади́ть на друго́й по́езд;
п. це́раз плот — пересади́ть че́рез забо́р;
2. (всё, всех) пересажа́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
ху́ткі
1. schnell, rasch, geschwínd;
ху́ткі тэмп schnélles [schárfes] Témpo;
ху́ткі цягні́к Schnéllzug m -(e)s, züge; мeд ху́ткая дапамо́га érste Hílfe;
машы́на ху́ткай медыцы́нскай дапамо́гі Kránkenwagen m -s, -, Únfallwagen;
2. (у дачыненні да блізкага часу) báldig;
у ху́ткім ча́се кніжн bald, demnächst, nächstens, in kúrzer [nächster] Zeit;
да ху́ткага спатка́ння! кніжн auf báldiges Wíedersehen!
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
крушэ́нне н
1. Únfall m -s, -fälle, Únglück n -(e)s, -e; Katastróphe f -, -n; Schíffbruch m -(e)s, -brüche (карабля);
пацярпе́ць крушэ́нне verúnglücken vi (s); Schíffbruch erléiden; (тс пра цягнік) entgléisen vi (s);
2. перан Schéitern n -s, Zusámmenbruch m, Zusámmensturz m -es, -stürze;
крушэ́нне ўсі́х надзе́й das Schéitern [der Zusámmenbruch] áller Hóffnungen
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
пабра́цца, ‑бяруся, ‑бярэшся, ‑бярэцца; ‑бяромся, ‑берацеся; зак.
1. Узяцца за што‑н. (пра двух або некалькіх асоб). Трэба было з’ехаць з гары. Гара была высокая, стромая. Сёмка з Марцінам пабраліся за аглоблі. Колас. [Надзя і Барыс] пабраліся за рукі і павольна пайшлі па агародах. М. Ткачоў.
2. Разм. Пажаніцца; стаць мужам і жонкай. Гэтую бярозу пасадзіў Андрэй, яе [Алены] чалавек, калі яны пабраліся. Мележ.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Ператварыцца ў што‑н., набыць іншы выгляд у многіх месцах. Валасы пабраліся сівізною. □ Вада шырока разальецца, І снег на кашу пабярэцца. Колас. Ад сонца, ад дажджоў фанера парэпалася, пабралася парахнявымі пухірамі. Лынькоў.
4. Абл. Пайсці, выправіцца куды‑н. І я, не чакаючы, калі адыдзе цягнік, памалу пабраўся назад, у вёску. Сачанка. Са слязамі на вачах, паўз сценку, старая .. пабралася ў сенцы. Жук.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)