тупані́на, ‑ы, ж.

Разм.

1. Тупанне нагамі, гукі гэтага тупання. Раптам, схамянуўшыся, Максім устае: над галавой чутна тупаніна. Значыць, параход пад’язджае да чарговага прыпынку. Каршукоў.

2. Хаджэнне па розных інстанцыях у сувязі з вырашэннем якой‑н. справы. Тупаніны было на цэлы месяц.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

таталітары́зм

(фр. totalitarisme, ад лац. totus = увесь, цэлы)

1) адна з форм аўтарытарнай дзяржавы, якая характарызуецца яе поўным кантролем над усімі сферамі жыцця грамадства;

2) напрамак палітычнай думкі, які апраўдвае антыдэмакратычную сістэму палітычнага кіравання і выступае за дыктатуру асобы.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

АРХІМЕ́ДА АКСІЁМА,

зводзіцца да таго, што пры паўтарэнні дастатковай колькасці разоў меншага з двух зададзеных адрэзкаў можна атрымаць адрэзак, большы за большы з іх (сфармулявана Архімедам). Адносіцца таксама да плошчаў, аб’ёмаў, лікаў і інш. У агульным выпадку, калі A і B — два значэнні адной і той жа велічыні і A < B, можна заўсёды знайсці такі цэлы лік т, што Ат > B; на гэтым заснаваны працэс паслядоўнага дзялення ў арыфметыцы і геаметрыі. У 19 ст. выявілася існаванне т.зв. неархімедавых велічынь, у дачыненні да якіх Архімедава аксіёма не выконваецца (напр., вектары, для якіх паняцце няроўнасці страчвае сэнс).

т. 1, с. 525

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

АДЗІ́НКАВАЕ, асобнае,

ндывідуальнае, філасофская катэгорыя, якая адлюстроўвае існаванне адносна асобных у прасторы і часе рэчаў, з’яў, працэсаў з індывід. якаснай і колькаснай акрэсленасцю. Выяўляе тое, што ўласціва толькі гэтаму аб’екту і адрознівае яго ад іншых. У якасці адзінкавага можа разглядацца не толькі асобны прадмет, яго ўласцівасці ці прыкмета, але і цэлы іх клас, калі яны бяруцца як нешта адзінае. Адзінкавае непарыўна звязана з агульным. Любая рэч індывідуальная ў параўнанні з іншымі, разам з тым у пэўных адносінах валодае агульнымі з імі ўласцівасцямі. Улік катэгорыі адзінкавага ў метадалогіі пазнання праяўляецца ў пераходзе ад адзінкавага праз асаблівае да агульнага, заканамернага.

А.А.Лазарэвіч.

т. 1, с. 108

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

кача́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак.

1. Тое, што і каціцца¹ (у 1 знач.), але абазначае рух, які адбываецца ў розны час і ў розных напрамках.

Мячык качаецца па падлозе.

2. Пераварочвацца, перакульвацца з боку на бок (пра чалавека, жывёлу).

К. ў траве.

Конь качаецца па зямлі.

Дзеці качаюцца ў снезе.

3. Ляжаць без справы, без сну (разм.).

К. да раніцы ў ложку.

4. Быць хворым (разм.).

Цэлы месяц качалася з пабітай нагой (разм.).

|| наз. кача́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

бо.

1. злуч. прычынны. Падпарадкоўвае даданыя сказы з прычынным значэннем; па знач. супадае са злучнікам «таму што».

Хадзем шпарчэй, бо спознімся.

2. злуч. прычынна-супраціўны. Злучае сказы, якія паказваюць на прычыну неабходнасці дзеяння, па сваім знач. набліжаецца да злучнікаў «а то», «іначай».

Я закончу, бо расказваць прыйшлося б цэлы дзень.

3. часц. Ужыв. пасля слова з лагічным націскам і служыць для ўказання на дадзенае слова (разм.).

Праўду бо кажуць: не гані каня дубцом, а гані аўсом.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

surely

[ˈʃʊrli]

adv.

1) бясспрэ́чна, пэ́ўна, упэ́ўнена

2) бада́й, хіба́

Surely it will not rain all week — Дождж бада́й ня бу́дзе йсьці́ цэ́лы ты́дзень

- slowly but surely

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

пратрэ́сці сов., в разн. знач. протрясти́;

за даро́гу мяне́ до́бра ~слабезл. за доро́гу меня́ основа́тельно протрясло́;

цэ́лы ме́сяц ~сла яго́ ліхама́нка — це́лый ме́сяц протрясла́ его́ лихора́дка

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

całodzienny

які працягваецца цэлы (увесь) дзень; тое, што адбываецца на працягу ўсяго дня;

całodzienny zarobek — заробак за [цэлы] дзень

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

dokuczać

dokucza|ć

незак. komu дакучаць, назаляць, надакучаць;

cały dzień ~ł mi ból — мяне цэлы дзень мучыў боль

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)