гнасеало́гія

(ад гр. gnosis = веданне + -логія)

тэорыя пазнання, раздзел філасофіі, які вывучае формы і метады навуковага пазнання.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

эгалітары́зм

(фр. égalitarisme, ад égalite = роўнасць)

утапічная тэорыя, якая прапаведуе ўсеагульную ўраўняльнасць як прынцып арганізацыі грамадскага жыцця.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

бухгалтэ́рыя, -і, ж.

1. Тэорыя і практыка рахункаводства і дакументальнага гаспадарчага ўліку грашовых сродкаў.

2. мн. -і, -рый. Падліковы аддзел на прадпрыемстве, ва ўстанове.

○

Двайная бухгалтэрыя — метад уліку, пры якім кожная ўліковая аперацыя запісваецца двойчы: у прыходзе (дэбет) і расходзе (крэдыт).

◊

Двайная бухгалтэрыя —

1) пра дваістыя, двудушныя паводзіны, дзеянні;

2) пра двайны бухгалтарскі ўлік (фактычны і фіктыўны), які сведчыць пра схаваныя даходы.

|| прым. бухга́лтарскі, -ая, -ае.

Бухгалтарскія кнігі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

аэрана́ўтыка

(ад гр. aer = паветра + nautike = караблеваджэнне)

тэорыя і практыка перамяшчэння ў паветры на лятальных апаратах; лётная справа.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

дыяле́ктыка, ‑і, ДМ ‑тыцы, ж.

1. У марксісцкай філасофіі — навука пра найбольш агульныя законы руху і развіцця прыроды, грамадства і мыслення, тэорыя і метад пазнання і рэвалюцыйнага пераўтварэння рэчаіснасці.

2. Працэс руху, развіцця чаго‑н. Дыялектыка пазнання. Дыялектыка гісторыі.

3. Уст. Уменне спрачацца, прымяняць лагічныя довады ў спрэчках.

[Грэч. dialektikē.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

натуралі́зм, ‑у, м.

1. У філасофіі — тэорыя, адпаведна якой прырода выступае як адзіны, універсальны прынцып тлумачэння існага.

2. Напрамак у літаратуры і мастацтве, які характарызуецца імкненнем да знешне дакладнага капіравання рэчаіснасці без мастацкіх абагульненняў, ідэйнай ацэнкі таго, што адлюстроўваецца.

3. Першапачатковая назва рэалістычнага напрамку ў рускай літаратуры; натуральная школа.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

псіхадыягно́стыка

(ад псіха- + дыягностыка)

тэорыя і тэхніка даследаванняў, накіраваная на акрэсліванне псіхічных уласцівасцей, што характэрны для дадзенай асобы.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

вероя́тность імаве́рнасць, -ці ж.; (правдоподобие) праўдападо́бнасць, -ці ж.; (возможность) магчы́масць, -ці ж.;

тео́рия вероя́тностей мат. тэо́рыя імаве́рнасцей;

по всей вероя́тности напэ́ўна, ма́быць, му́сіць; (очевидно) відаво́чна;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

аджы́ўшы, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. незал. пр. ад аджыць.

2. у знач. прым. Які аджыў сваё, не адпавядае сучаснасці. Аджыўшая тэорыя. Аджыўшыя погляды.

3. у знач. наз. аджы́ўшае, ‑ага, н. Тое, што аджыло. Разагнала.. [рэвалюцыя], як вецер разганяе хмары, старое і аджыўшае, прагнала сваіх ворагаў. Каваль.

4. Дзеепрысл. пр. зак. ад аджыць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

меркантылі́зм, ‑у, м.

1. Эканамічная тэорыя і палітыка ўрада, якая існавала ў Еўропе ў 16–18 стст., заснаваная на тым, што дабрабыт краіны залежыць быццам бы не ад развіцця вытворчасці, а ад перавагі вывазу тавараў з краіны над прывозам і накаплення грашовых капіталаў.

2. перан. Кніжн. Схільнасць да нажывы, гандлярства.

[Фр. mercantilisme ад іт. mercante — гандаль.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)