торк, выкл. у знач. вык.
Разм. Ужываецца паводле знач. дзеясл. торкаць і торкацца. [Галя:] — Я кажу: «Дзед, канцылярыя не налічае». Дык ён кукіш мне пад нос торк. «Во і табе і тваёй канцылярыі». Во стары цяльпух, а? Ермаловіч. [Курнеў:] Другі стаіць ля станка і ні бэ ні мэ, торк сюды, порк туды, а станок — ні з месца. Кучар.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
shuttle1 [ˈʃʌtl] n.
1. чаўно́к (швейнай машынкі)
2. рэгуля́рная су́вязь памі́ж двума́ пу́нктамі (у авіяцыі);
a shuttle bus маршру́тка;
a shuttle service рух туды́ i наза́д; «чаўно́чныя» рэ́йсы;
shuttle diplomacy чаўно́чная дыплама́тыя;
I’m flying to Boston on the shuttle. Я лячу ў Бостан на самалёце мясцовага прызначэння.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
tam
1. там;
tu i tam — тут і там;
kto tam — ? хто там?;
2. туды;
tam i z powrotem — туды і назад;
jak tam idzie? — як справы?;
co (mi) tam! — што мне да таго!, ну і хай сабе!;
gdzie tam! — дзе там!;
jakiś tam aktor — нейкі там актор
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
звярну́цца, звярну́ся, зве́рнешся, зве́рнецца; звярні́ся; зак.
1. З’ездзіць, схадзіць туды і назад.
Вазакі звярнуліся за дзень па тры разы.
2. да чаго. Накіраваць сваю дзейнасць на што-н., узяцца за што-н. або накіраваць паўторна сваю ўвагу на каго-, што-н.
З. да вывучэння старажытных помнікаў.
З. да перапыненай гутаркі.
3. Накіравацца да каго-н. з просьбай, па дапамогу і пад. або адрасавацца да каго-н. з якімі-н. словамі, з прамовай.
З. да ўрача.
З. з прапановай да старшыні.
|| незак. звярта́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца (да 2 і 3 знач.), зваро́чвацца, -аюся, -аешся, -аецца (да 2 і 3 знач.) і зварача́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца (разм.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
тра́піць, -плю, -піш, -піць; зак.
1. Пацэліць у што-н., метка кінуўшы, стрэліўшы.
Т. у цэль.
2. Увайсці, пранікнуць куды-н., знайсці тое, што шукаў.
Кароткім шляхам т. туды, дзе чакалі.
3. Апынуцца ў якіх-н. умовах, абставінах (звычайна неспрыяльных).
Т. у непрыемнае становішча.
4. Аказацца дзе-н. у патрэбны момант, апынуцца дзе-н.
Т. на вяселле.
5. Знянацку наступіць на што-н., уступіць у што-н.
Т. нагой у лужыну.
6. Папасці, надарыцца.
Яму трапіла ў рукі цікавая кніга.
◊
Трапіць на кручок каму, чый, да каго (разм.) — даць сябе падмануць, ашукаць, папасціся ў чым-н.
Трапіць на язык каму (разм.) — стаць прадметам гутаркі, абгавораў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
падстрахава́ць, ‑страхую, ‑страхуеш, ‑страхуе; зак., каго-што.
Засцерагчы ад чаго‑н. (непрыемнага, непажаданага). — Грыша! Правядзём разведку. Скарыстаем абедзенны час. Калі жанчыны пойдуць з поля дадому, пашлём туды нашых дзяўчат, як быццам мяняць вопратку на харчы. Цяпер такіх тысячы, ходзяць па сёлах... Толькі трэба іх падстрахаваць. Каго пашлём? Няхай. Нічога не зробіш: абрываем дрот рукамі. Толькі б паспець у час падстрахаваць групу Сіманава. Дзенісевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тлумача́льнік, ‑а, м.
Той, хто займаецца тлумачэннем, трактоўкай чаго‑н. А гэтыя старыя, аздобленыя сівізною, маршчынамі .. дзяды .. да душы падабаліся Лабановічу .. Гэта былі самавукі — аграномы, тлумачальнікі розных прыгод жыцця. Колас. [Раман Карпавіч:] — Піша-піша чалавек і раптам бачыць: не туды яго штурхнулі, не тое яму параілі, ды і наогул — які к чорту ён вучоны! Кампілятар, у лепшым выпадку — здольны тлумачальнік чужых думак... Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
tu
1. тут;
tu i tam — тут і там;
2. сюды;
tu i tam — а) там-сям;
туды і сюды;
chodź tu! — хадзі сюды!
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
up3 [ʌp] prep.
1. (у розных значэннях) па, на, да;
up the stairs па ле́свіцы (уверх);
further up the road дале́й па даро́зе;
climb up a tree узле́зці на дрэ́ва;
sail up the river плы́сці ўве́рх па рацэ́
2. (to)(да пэўнай мяжы) да;
up to now да гэ́тай пары́;
up to ten men да дзесяці́ асо́б
3. (to) (адпаведна) па, на;
live up to one’s income жыць па сро́дках;
up to the mark на нале́жным узро́ўні
♦
up and down (smth.) уве́рх і ўні́з, уза́д і ўпе́рад, туды́ і сюды́ (па чым-н.);
They walked up and down the platform. Яны хадзілі туды і сюды па платформе.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Лю́лі! люлі‑люлі! — прыпеў у песні-калыханцы, ужываецца пры закалыхванні дзіцяці (Нас., ТСБМ). Укр. лю́лі, лю́лі‑лю́лі, рус. люли́, люлю́, польск. lu‑lu, lu‑li, чэш. luli, серб.-харв. љу̑, љу̏, балг. люли, лю‑лю. Выклічнік мовы дзіцяці. Параўн. падобныя літ. liū̃lia, liū̃li, лат. lul̃luo, lul̃lu, luļļu, ням. lullull, швед. lulla, а таксама ст.-інд. lṓlati ’рухаецца туды-сюды’ (Фасмер, 2, 545–546; Слаўскі, 4, 349; БЕР, 3, 578). Сюды ж лю́лінькі, лю́лічкі ’спаць’ (Нас.), люляшынкі ’тс’ (Федар. Дад.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)