дзесяціго́дкі ‑і, ДМ ‑дцы; Р мн. ‑дак; ж.

Разм. Поўная сярэдняя агульнаадукацыйная школа ў СССР з дзесяцігадовым тэрмінам навучання. Скончыць дзесяцігодку. Музычная дзесяцігодка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

акіянало́гія, ‑і, ж.

Комплекс навук аб фізічных, хімічных, геалагічных і іншых працэсах і з’явах, якія адбываюцца ў Сусветным акіяне. Інстытут акіяналогіі Акадэміі навук СССР.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

лішэ́нец, ‑нца, м.

Разм. У СССР да прыняцця Канстытуцыі 1936 г. — чалавек, пазбаўлены выбарчых і іншых грамадзянскіх правоў у сувязі з прыналежнасцю да эксплуататарскага класа.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

васьміго́дка, ‑і, ДМ ‑дцы; Р мн. ‑дак; ж.

Няпоўная сярэдняя агульнаадукацыйная школа ў СССР з васьмігадовым тэрмінам навучання, уведзеная замест сямігадовай з 1958 г.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

усесаю́зны, ‑ая, ‑ае.

Агульны для ўсяго Савецкага Саюза, які мае значэнне для ўсіх народаў СССР. Усесаюзны Ленінскі Камуністычны Саюз Моладзі. Данбас — усесаюзная качагарка. Усесаюзны рэкорд.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

старшыня́, ‑і, м.

1. Асоба, якая вядзе сход, праводзіць пасяджэнне. Ён [палкоўнік Груп] — камандзір і старшыня, Сам абвясціў павестку дня. Колас.

2. Кіраўнік некаторых устаноў, аб’яднанняў, арганізацый або іх аддзелаў, органаў. Старшыня выканкома. Старшыня камітэта па друку. □ — Я скажу, сусед, аб гэтым Табе толькі пад сакрэтам: У мяне, бач, ёсць радня — Сельсавета старшыня. Крапіва. Лаўніцкі застаўся чакаць старшыню калгаса — яму сказалі, што ён павінен тут хутка быць. Шахавец.

3. (з вялікай літары). У саставе афіцыйнай назвы кіраўніка дзяржавы, урада або вышэйшых дзяржаўных органаў. Старшыня Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР. Старшыня Савета Міністраў СССР. Старшыня Савета Нацыянальнасцей. Старшыня Вярхоўнага Суда СССР.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

тавары́скі, -ая, -ае.

1. Які мае адносіны да таварыша (у 1 знач.).

Таварыская падтрымка.

2. Шчыры, сяброўскі.

Таварыская размова.

3. Кампанейскі, згаворлівы.

4. Які не мае афіцыйнага характару (пра спартыўныя спаборніцтвы).

Таварыская сустрэча па футболе.

○

Таварыскі суд — грамадскі суд у СССР для разгляду спраў, звязаных з парушэннем дысцыпліны, грамадскага парадку і пад.

|| наз. тавары́скасць, -і, ж. (да 1—3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

іегаві́сты, ‑аў; адз. іегавіст, ‑а, М ‑сце, м.; іегавістка, ‑і, ДМ ‑тцы; мн. іегавісткі, ‑так; ж.

Адна з найбольш рэакцыйных рэлігійных сект, забароненая ў СССР.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

яле́ц, яльца, м.

Невялікая рыба сямейства карпавых, якая паўсюдна водзіцца ў рачных і чыстых азёрных водах СССР. У затоцы спяць яльцы, З краснапёркамі ў цішы. Калачынскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Дагавор 1942 паміж СССР і Вялікабрытаніяй пра саюз у вайне супраць гітлераўскай Германіі і яе саўдзельнікаў у Еўропе і аб супрацоўніцтве і ўзаемнай дапамозе пасля вайны 3/223

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)