скры́гат, ‑у, М ‑гаце, м.
Рэзкі гук, які ўзнікае пры моцным трэнні прадметаў адзін аб адзін. Рыгор пачуў злосны скрыгат зубоў. Гартны. Саламону, здавалася, што кожнае слова рэжа яму вуха, нібы скрыгат нажа па шкле. Бядуля. Па галоўнай Савецкай вуліцы горада хадзіла конка і чуваць быў жудасны скрыгат яе калёс, гучныя крыкі канагонаў. Хведаровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
часно́к, ‑наку, м.
1. Агароднінная расліна сямейства лілейных з ядомай цыбулінай, якая мае востры смак і рэзкі характэрны пах. Пасярод сумётаў-горак Зелянее многа град. Тут — цыбуля, памідоры, Морква, рэпа і салат, І капуста, і гуркі, І часнок, і буракі. Муравейка.
2. зб. Ядомыя цыбуліны гэтай расліны.
•••
Як (нібы) часнок — роўны і белы (пра зубы).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
таргану́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак.
1. каго-што. Рэзкім рухам пацягнуць за што‑н., штурхануць. Машыніст Андрэй Беражкоў таргануў за прывод сігнала, пасунуў рэгулятар назад і ўключыў тармазы. Васілёнак. Старэйшы з хлопчыкаў, якога звалі Валерый і які сядзеў цяпер побач з Зінай, таргануў яе за руку і нешта ёй сказаў паціху. Кавалёў. — Не спі ты, дурань! — крыкнуў бацька і балюча таргануў: — Ці замерзнуць хочаш? Гарэцкі. / у безас. ужыв. Пры слове конь Сяргея неяк тарганула. Нікановіч.
2. чым. Рабіць рэзкі рух якой‑н. часткай цела. [Марына:] — А зямля?.. Ты ж цэлую граду адхапіў?.. Платон у адказ насмешліва таргануў плячом: чаго ад яго хоча гэтая баба? — і прысеў прымераць цвікі — ці добра яны будуць. Ракітны. / Пра рэзкі неадвольны рух. Лінкевіч усхваляваўся, заморгаў вачыма, таргануў шчакой. Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
coarse [kɔ:s] adj.
1. гру́бы, тапо́рны; про́ста зро́блены; няўме́лы, нязгра́бны; неапрацава́ны;
coarse food гру́бая е́жа
2. няве́тлівы, нявы́хаваны, некульту́рны, рэ́зкі;
coarse manners гру́быя мане́ры
3. вульга́рны, непрысто́йны;
a coarse joke непрысто́йны жарт
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
tart3 [tɑ:t] adj.
1. це́рпкі, да́ўкі (пра фрукты, ягады і да т.п.)
2. з’е́длівы, рэ́зкі, калю́чы (пра заўвагі);
tart words шпі́лькі
tart up [ˌtɑ:tˈʌp] phr. v. : tart oneself up infml расфуфы́рвацца, прыхаро́швацца
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
штуршо́к, -шка́, мн. -шкі́, -шко́ў, м.
1. Кароткі, рэзкі дотык або ўдар ад сябе.
Ш. у бок.
2. Рэзкае хістанне ў выніку ўдару, рыўка і пад.
Ледзь не ўпаў з лаўкі ад рэзкага штуршка цягніка.
Падземныя штуршкі.
3. У спорце: рух, якім штурхаюць што-н. (напр. ядро, штангу і пад.).
Ш. левай рукой.
4. перан. Тое, што выклікае што-н. або пабуджае да чаго-н. (разм.).
Ш. да вывучэння замежнай мовы.
|| прым. штуршко́вы, -ая, -ае (да 1—3 знач.; спец.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
звяк 1, ‑у, м.
Рэзкі металічны ці шкляны гук. У тры рады павозкі, На сотні вёрст абоз: Дубовых спіцаў лёскат, І звяк старых атос. Пушча. У пакой урываецца свежы подых паветра, востры пах зямлі і зеляніны, шкляны звяк кропель і — радасць. Скрыган.
звяк 2, выкл. у знач. вык.
Разм. Ужываецца ў значэнні дзеясловаў звякаць і звякнуць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
катастро́фа, ‑ы, ж.
Раптоўнае вялікае бедства, падзея з трагічнымі вынікамі. Аўтамабільная катастрофа. Авіяцыйная катастрофа. □ — І вось тады, калі на моры здарылася з намі катастрофа, — працягваў Федзя, — мне было сорамна і крыўдна, да жудасці не хацелася гінуць такой бязглуздай, нікчэмнай смерцю. Каваль. // Значная змена, якая цягне за сабой рэзкі пералом у грамадскім або асабістым жыцці. Нацыянальная катастрофа. Сямейная катастрофа.
[Ад грэч. katastrophē — паварот; знішчэнне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
надарва́ны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад надарваць.
2. у знач. прым. Хваравіта рэзкі, хрыплы; у якім чуюцца душэўны боль, пакуты. Надарваны ахрыплы голас крычаў з цемры: «Народ!.. Сюды!» Броўка.
3. у знач. прым. Змучаны; з душэўным надрывам. А конь гэты — інвалід вайны. Надарваны, скалечаны. Шамякін. Кацярына была адна, з хворай душою і надарваным сэрцам. Ваданосаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кры́зіс
(гр. krisis = рашэнне, пераломны пункт)
1) рэзкі, круты пералом у чым-н. (напр. урадавы к., к. хваробы);
2) абумоўлены супярэчнасцямі ў развіцці грамадства разлад эканамічнага жыцця (напр. фінансавы к.);
3) востры недахоп чаго-н. (напр. жыллёвы к.).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)