Панос ’расстройства дзейнасці кішэчніка з частымі вадкімі экскрэментамі’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ, ТС), ’вывадак’ (ТС), ’пачатак цяжарнасці’ (Гарэц., Др.-Падб., СЭС—4). Рус. поно́с ’расстройства дзейнасці кішэчніка’, укр. поно́с ’нараджэнне (у жывёл)’. Ад панесці < несці (гл.) у розных значэннях; бязафіксны назоўнік з апафаніяй у корані.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пэ́ртыкі ’калкі, на якія вешалі калыску ў полі’ (трак., Сл. ПЗБ). Нагадвае польск. pręciki ’пруткі, кіёчкі’, памянш. ад pręt ’кіёк’, гл. прут ’тс’; пачатак слова, магчыма, трансфармаваны пад уплывам літоўскіх слоў тыпу perti̯s ’даўгавязы’, perti̯sti ’расцягнуцца’ і пад. Міжмоўная інавацыя на беларуска-літоўска-польскім сумежжы?
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Скамурдзі́цца ‘скрывіць морду’ (Касп.). Мабыць, з *скамардзі́цца, дзе пачатак слова ўяўляе экспрэсіўнае *(s)ko‑ пры дзеяслове *mъrdati ‘махаць, рухаць, грымаснічаць’, пра апошні Куркіна (ОЛА, Исследов., 1972, 215–216) мяркуе, што ён захаваўся ў рус. смордать ‘камячыць, сціраць’. Адносна словаўтваральнай мадэлі параўн. яшчэ скапэдзіцца (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зара́нак м абл
1. Mórgenröte f -, Mórgenrot n -(e)s, Frührot n;
2. перан (пачатак) Mórgenrot n, Mórgenröte f;
◊ ні свет ні зара́нак vor Tau und Tag, in áller Frühe
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
genesis
[ˈdʒenəsɪs]
n., pl. -ses [-si:z]
1) пача́так -ку m.; пахо́джаньне n.; стварэ́ньне, зараджэ́ньне, узьнікне́ньне n., ге́нэзыс -у m.
2) Genesis — Кні́га Быцьця́ (пе́ршая кніга Старо́га Запаве́ту)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Ágens
n -, Agénzi¦en i Agéntia
1) ру́хаючая сі́ла
2) філас. актыўны пача́так
3) хім. аге́нт, дзе́йнічаючы фа́ктар
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Ánschnitt
m -(e)s, -e
1) разрэ́з, надрэ́з
2) зачы́н, пача́так дзе́яння
3) пе́ршы адрэ́заны кава́лак хле́ба
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
hérrühren
vi (von D) пахо́дзіць, выні- ка́ць
aus dem vórigen Jahrhúndert ~ — браць свой пача́так з міну́лага стаго́ддзя
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
зача́ць 1, ‑чну, ‑чнеш, ‑чне; ‑чнём, ‑чняце; пр. зачаў, ‑ла, ‑ло; зак., каго.
Уст. Зарадзіць, даць пачатак жыцця каму‑н. Зачаць дзіця.
зача́ць 2, ‑чну, ‑чнеш, ‑чне; ‑чнём, ‑чняце; пр. зачаў, ‑ла, ‑ло; зак., што.
Разм. Пачаць, прыступіць да чаго‑н. Зачаць гаворку. □ І вось дзесь блізка, перш нясмела Зайграў глушэц і абарваўся Ды зноў зачаў, разбалбатаўся. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
з’арганізава́ць, ‑зую, ‑зуеш, ‑зуе; зак., каго-што.
1. Аб’яднаць, згуртаваць для якой‑н. мэты; арганізаваць. З’арганізаваць масы.
2. Стварыць, заснаваць што‑н., пакласці пачатак існаванню чаго‑н. Адным словам, у той вечар, як выступіў Шульга, у нас быў гэтакі зрух, што я ўжо радаваўся: рагазінцы першымі ў раёне з’арганізуюць калгас. Сабаленка.
3. Наладзіць арганізацыйна. З’арганізаваць вытворчасць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)